Θέσπιση ενιαίας νομοθεσίας κατά της φοροαποφυγής

Από την έντυπη έκδοση 

Του Νίκου Μπέλλου
[email protected]

Ενιαίους κανόνες για την αντιμετώπιση των πολύπλοκων μηχανισμών φοροαποφυγής από την πλευρά των λεγόμενων ενδιάμεσων στον τομέα της φορολογίας (σύμβουλοι, λογιστές, τράπεζες, δικηγόροι κ.λπ.), προς όφελος των πελατών τους, εισάγει η νέα κοινοτική οδηγία που υιοθέτησε χθες το Συμβούλιο ΕCOFIN της Ε.Ε. ρόκειται για την πρώτη ενιαία νομοθεσία στον τομέα, η οποία κρίθηκε απαραίτητη μετά τις διαρροές των λεγόμενων «εγγράφων του Παναμά», όπου ορισμένοι ενδιάμεσοι βοηθούσαν ενεργά εταιρείες και φυσικά πρόσωπα να αποφύγουν τη φορολόγηση, συνήθως μέσω πολύπλοκών διασυνοριακών μηχανισμών.

Σύμφωνα με τη νέα οδηγία, διασυνοριακοί μηχανισμοί φορολογικού σχεδιασμού οι οποίοι φέρουν ορισμένα χαρακτηριστικά ή διακριτικά που μπορούν να προκαλέσουν ζημίες σε κράτη-μέλη υπό τη μορφή της μείωσης των εσόδων, θα πρέπει πλέον να αναφέρονται αυτόματα στις φορολογικές αρχές, πριν από τη χρήση τους. 

Η Κομισιόν εντόπισε ορισμένα βασικά διακριτικά, στα οποία συγκαταλέγονται ο υπολογισμός των ζημιών για τη μείωση της φορολογικής υποχρέωσης, η χρήση ειδικών ευνοϊκών φορολογικών καθεστώτων ή συμφωνιών με τη συμμετοχή χωρών που δεν πληρούν τα διεθνή πρότυπα χρηστής διακυβέρνησης. Η υποχρέωση αναφοράς διασυνοριακού μηχανισμού που φέρει ένα ή περισσότερα από αυτά τα διακριτικά θα βαρύνει:

• Τον ενδιάμεσο που παρείχε τον διασυνοριακό μηχανισμό προς εφαρμογή και χρήση από εταιρεία ή άτομο.
• Τον πελάτη ή την εταιρεία που λαμβάνει τις συμβουλές, όταν ο ενδιάμεσος ο οποίος παρέχει τον διασυνοριακό μηχανισμό δεν είναι εγκατεστημένος στην Ε.Ε. ή όταν ο ενδιάμεσος δεσμεύεται από το επαγγελματικό απόρρητο ή κανόνες περί απορρήτου.
• Τον πελάτη ή την εταιρεία που εφαρμόζει τον διασυνοριακό μηχανισμό, όταν εκπονείται από εσωτερικούς φορολογικούς συμβούλους ή νομικούς. 

Τα κράτη-μέλη θα ανταλλάσσουν αυτόματα τις πληροφορίες που λαμβάνουν σχετικά με τους μηχανισμούς φορολογικού σχεδιασμού μέσω μιας κεντρικής βάσης δεδομένων. Έτσι, θα προειδοποιούνται εγκαίρως σχετικά με νέους κινδύνους στον τομέα της φοροαποφυγής και θα τους παρέχεται η δυνατότητα να λαμβάνουν μέτρα για την παρεμπόδιση επιζήμιων πρακτικών. Η υποχρέωση σχετικά με την αναφορά ενός μηχανισμού δεν σημαίνει απαραίτητα ότι ο εν λόγω μηχανισμός έχει ζημιογόνες συνέπειες, αλλά απλώς ότι πρέπει να ελεγχθεί από τις φορολογικές αρχές. 

Αναφορικά με τις ποινές στους παραβάτες δεν προβλέπεται εναρμόνιση με τη νέα νομοθεσία, ωστόσο, όπως τονίζεται, θα πρέπει να είναι αποτελεσματικές και αποτρεπτικές κυρώσεις για τις εταιρείες που δεν συμμορφώνονται με τα μέτρα διαφάνειας, δημιουργώντας ισχυρό νέο αποτρεπτικό μέσο για εκείνους που ενθαρρύνουν ή διευκολύνουν καταχρηστικές φορολογικές πρακτικές. 

Σύμφωνα με την απόφαση, εάν ο ενδιάμεσος επαγγελματίας που ευθύνεται για τον επιθετικό φορολογικό σχεδιασμό έχει την έδρα του εκτός της Ε.Ε. και δεν μπορούν να επιβληθούν κυρώσεις, τότε την ευθύνη θα την φέρει ο πελάτης. Οι νέοι κανόνες είναι συνολικοί και καλύπτουν όλους τους ενδιάμεσους και όλους τους μηχανισμούς που ενδέχεται να έχουν ζημιογόνες συνέπειες και όλα τα κράτη-μέλη. Οι λεπτομέρειες κάθε φορολογικού μηχανισμού που περιέχει ένα ή περισσότερα διακριτικά θα πρέπει να αναφέρονται στις οικείες φορολογικές αρχές του ενδιάμεσου εντός πέντε ημερών από τη διάθεση του εν λόγω μηχανισμού στον πελάτη.

Η νέα οδηγία θα πρέπει να ενσωματωθεί στο εθνικό δίκαιο μέχρι το τέλος του 2019, ενώ θα αρχίσει να εφαρμόζεται από την 1η Ιουλίου 2020. Η αυτόματη ανταλλαγή πληροφοριών θα ξεκινήσει για πρώτη φορά στις 31 Οκτωβρίου 2020 και στη συνέχεια θα γίνεται ανά τρίμηνο.