Με τη φετινή έκρηξη των μεταγραφών (ιδιαίτερα του Neymar και του Mbape), το Παρατηρητήριο του Ποδοσφαίρου (www.football-observatory.com) ενδιαφέρθηκε για την πραγματική αξία των star της μπάλας. Τα αποτελέσματα είναι εκπληκτικά και δείχνουν την υπερβολή της αγοράς. Οι τιμές που ανακοινώθηκαν είναι εξωφρενικές και τίθεται η ερώτηση: είναι πραγματικά δικαιολογημένες;
Από την έντυπη έκδοση
Με τη φετινή έκρηξη των μεταγραφών (ιδιαίτερα του Neymar και του Mbape), το Παρατηρητήριο του Ποδοσφαίρου (www.football-observatory.com) ενδιαφέρθηκε για την πραγματική αξία των star της μπάλας. Τα αποτελέσματα είναι εκπληκτικά και δείχνουν την υπερβολή της αγοράς. Οι τιμές που ανακοινώθηκαν είναι εξωφρενικές και τίθεται η ερώτηση: είναι πραγματικά δικαιολογημένες;
Το Παρατηρητήριο του Ποδοσφαίρου CIES και οι ερευνητές του δημιούργησαν έναν αλγόριθμο για την εκτίμηση της αξίας των star ποδοσφαιριστών των πέντε δυναμικών πρωταθλημάτων (Αγγλία, Γερμανία, Ισπανία, Ιταλία, Γαλλία). Με βάση τις μεταβλητές: ηλικία, επιδόσεις, ομάδα, θέση του κάθε ποδοσφαιριστή, η κατάταξη οδήγησε σε δύο σημαντικά απρόβλεπτα συμπεράσματα. Πρώτο, οι ποδοσφαιριστές που θεωρούνται οι καλύτεροι στον κόσμο δεν είναι υποχρεωτικά και οι πιο ακριβοί και δεύτερο, μερικοί καλοί ή πολύ καλοί ποδοσφαιριστές έχουν μια αξία η οποία φαίνεται υπερβολική. Μερικά παραδείγματα οδηγούν προς αυτά τα δύο συμπεράσματα. Το 2016 ο Pogba έσπασε το ρεκόρ μεταγραφής της πιο ακριβής της ιστορίας: 105 εκατ. ευρώ (από Juventus σε Manchester United). Το Παρατηρητήριο προέβλεψε ότι άλλοι 12 ποδοσφαιριστές θα μπορούσαν να επιτύχουν μεγαλύτερη τιμή και οι οποίοι παίζουν στη μεσαία γραμμή. Μερικοί από αυτούς είναι: Neymar με μια αξία 210,7 εκατ. ευρώ, Dele Alli 155,1 εκατ. ευρώ, Harry Kane 153,6 εκατ. ευρώ, Lionel Messi (4ος) και Cristiano Ronaldo (12ος) εκτιμούνται αντίστοιχα 151,7 και 112,4 εκατ. ευρώ. Εφόσον λοιπόν οι δύο αυτοί ποδοσφαιριστές (έχουν κερδίσει τη Χρυσή Μπάλα) θεωρούνται σήμερα οι καλύτεροι παίκτες στον κόσμο, δεν είναι και οι πιο ακριβοί.
Επανέρχεται το ερώτημα της σωστής τιμής εκτίμησης της αξίας τους (χρηματοοικονομικά σκεπτόμενοι) και πώς δικαιολογούνται τέτοια υψηλά ποσά. Υπενθυμίζουμε ότι οι παράγοντες που επηρεάζουν τη χρηματοοικονομική αξία μιας μεταγραφής μπορεί να είναι: δυναμική σωματική διάπλαση (αντοχή, ταχύτητα) και τεχνική (αποφασιστικές πάσες, άμυνα, κοψίματα). Εξάλλου μερικές θέσεις, επιτελικός μέσος, σέντερ φορ θεωρούνται πιο περιζήτητες για το ίδιο επίπεδο επιδόσεων και ίδιας ηλικίας.
Μεθοδολογία και μεταβλητές
Σήμερα ένας ποδοσφαιριστής θεωρείται ως ένα χρηματοοικονομικό προϊόν που πρέπει να εκτιμηθεί. Ιστορικές ομάδες της Ευρώπης, στις οποίες επένδυσαν νεόπλουτοι προσπαθούν να φανούν ανταγωνιστικές ρίχνοντας πολύ χρήμα στην αγορά (2,7 δισ. ευρώ). Πρόκειται για τις Manchester City, Manchester United, Paris-Saint-Germain, Chelsea. Ο στόχος των επενδυτών αυτών των τεσσάρων ομάδων είναι να επενδύσουν γρήγορα και αποτελεσματικά πολλά χρήματα, ώστε οι ομάδες τους να γίνουν ανταγωνιστικές και να κατακτήσουν τρόπαια. Αυτό όμως πολλές φορές δημιουργεί υπερεπένδυση και στρέβλωση της αξίας (πραγματικής) των ποδοσφαιριστών.
Το Παρατηρητήριο Ποδοσφαίρου δημοσίευσε πρόσφατα ταξινόμηση με 100 παίκτες με τις υψηλές τιμές μεταγραφής. Η εκτίμηση έγινε με βάση ένα οικονομετρικό μοντέλο που στηρίχθηκε σε περισσότερες από 1.500 ακριβές μεταγραφές μετά το 2010 έως σήμερα. Ακόμη είναι ενδιαφέρον να αναφερθούν οι τιμές μεταγραφών μερικών σπουδαίων παικτών στην ιστορία του ποδοσφαίρου: E. Cavani (2013, 64 εκατ. ευρώ), R. Kaka (2015, 67 εκατ. ευρώ), Z. Ibrahimovic (2009, 70,5 εκατ. ευρώ), A. Di Maria (2014, 75 εκατ. ευρώ), Z. Zidane ( 2001, 75 εκατ. ευρώ), J. Rodriguez (2014, 80 εκατ. ευρώ), L. Suarez (2014, 81 εκατ. ευρώ).
Το 2017 οι συγγραφείς O. Muller, A. Simons και M. Weinmann δημοσίευσαν στο έγκυρο περιοδικό «European Journal of Operational Research» μια πρωτότυπη μεθοδολογία για την εκτίμηση της αγοραίας αξίας των ποδοσφαιριστών (O. Muller, A. Simons, M. Weinmann, Beyond crowd judgements: Data-driven estimation of market value in association football, EJOR, 263, 2017, 611-624). Οι μεταβλητές που χρησιμοποίησαν είναι όμοιες με αυτές του site «Transfermarkt: Football transfers, rumors, market values, news» και αφορούν τρεις βασικούς πυλώνες αξιολόγησης:
* Χαρακτηριστικά ποδοσφαιριστή
* Επιδόσεις ποδοσφαιριστή
* Δημοτικότητα ποδοσφαιριστή.
Από τα χαρακτηριστικά του ποδοσφαιριστή αναφέρονται: η ηλικία, το ύψος, η θέση, το πόδι, η εθνικότητα.
Από τις επιδόσεις: χρόνος συμμετοχής (αριθμός παιχνιδιών, λεπτά συμμετοχής σε εθνικό ή διεθνές επίπεδο), γκολ, ασίστ, πάσες, ντρίπλες, μονομαχίες, φάουλ, κάρτες. Τέλος, η δημοτικότητα αναφέρεται στο γεγονός αν ο παίκτης παρουσιάζεται συχνά στον έντυπο Τύπο και στα internet links. Συγκέντρωσαν στοιχεία από διάφορες πηγές (Google, Reddit, Transfermarkt, WhoScored, etc.) για μια περίοδο έξι ετών από 2009/10 - 2014/15. Το δείγμα προέρχεται από πέντε «top European leagues», England’s Premier League, Spain’s La Liga, Germany’s Bundesliga, Italy’s Serie A και France’s Ligue 1, δηλαδή 4.217 παίκτες από 146 ομάδες.
Το Εργαστήριο Συστημάτων Χρηματοοικονομικής Διοίκησης του Πολυτεχνείου Κρήτης, το Ινστιτούτο Χρηματοοικονομικής και το Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών Sports Management της Audencia Business School ξεκίνησαν πριν από δύο χρόνια να αξιολογούν τις European Leagues με μεθόδους πολυκριτήριας ανάλυσης αποφάσεων. Ο βασικός στόχος είναι να αξιολογηθούν αποτελεσματικά οι ομάδες, τα πρωταθλήματα, οι ποδοσφαιριστές και να γίνει καλύτερη κατανομή επενδύσεων - χρηματοδοτήσεων σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Τα 4 μοντέλα προβλέψεων
Μια σειρά από υποδείγματα παλινδρόμησης χρησιμοποιήθηκαν και τελικά κατασκευάστηκαν 4 μοντέλα. Στο μοντέλο 1 (σταθερός όρος και προβλεπόμενη τιμή αγοράς) είναι σημαντικές. Οι σημαντικές μεταβλητές στο μοντέλο 2 (προστέθηκαν τα χαρακτηριστικά του ποδοσφαιριστή) είναι η προβλεπόμενη τιμή αγοράς και η ηλικία. Στο μοντέλο 3 (προστέθηκαν οι επιδόσεις) οι σημαντικές μεταβλητές είναι η προβλεπόμενη τιμή αγοράς, η ηλικία, τα λεπτά συμμετοχής, τα γκολ, ασίστ, πάσες, επιτυχείς πάσες, ντρίπλες, εναέριες μονομαχίες, τάκλιν, κίτρινες κάρτες. Στο μοντέλο 4 (προστέθηκε η δημοτικότητα) σημαντικές μεταβλητές είναι η σελίδα στη Wikipedia, οι δημοσιεύσεις στο Reddit και τα βίντεο στο Youtube.
Συνολικά η μεθοδολογία (data analytics) για την εκτίμηση της αγοραίας αξίας του ποδοσφαιριστή δεν αποκλίνει σημαντικά από τις πραγματικές αξίες μεταγραφής. Τα μοντέλα προσφέρουν καλύτερες προβλέψεις για τις χαμηλές-μεσαίες τιμές μεταγραφών παικτών, ενώ οι κρίσεις (judgments) της αγοράς είναι πιο ακριβείς για τις ακριβές μεταγραφές παικτών. Η χρησιμότητα μεθοδολογιών, όπως αυτή που αναπτύχθηκε στο άρθρο αυτό, βοηθά τους managers και τους scouts του ποδοσφαίρου γιατί είναι ακριβής, αντικειμενική και δίνει αξιόπιστες εκτιμήσεις για την τρέχουσα αξία της μεταγραφής.
Η αγορά σε αριθμούς
Μερικά στατιστικά στοιχεία της αγοράς των μεταγραφών είναι τα ακόλουθα:
- 2012, περίπου 1,8 δισ. ευρώ
- 2013, 2,6 δισ. ευρώ
- 2014, 2,4 δισ. ευρώ
- 2015, 3 δισ. ευρώ
- 2016, 3,4 δισ. ευρώ
* Δρ. Αιμίλιος Γαλαριώτης
Καθηγητής Χρηματοοικονομικής
Διευθυντής του Ινστιτούτου
Χρηματοοικονομικής
Πρόεδρος του Τμήματος
Χρηματοοικονομικής
Audencia Business School, France
* Dr. Christophe Germain
Professor of Accounting
Rector-SABS Business School
Vice-Rector
Audencia Business School, France
* Καθηγητής Κωνσταντίνος Ζοπουνίδης
Πολυτεχνείο Κρήτης
Ακαδημαϊκός, Βασιλική Ακαδημία
Οικονομικών και Χρηματοοικονομικών της Ισπανίας
Ακαδημαϊκός, Βασιλική Ευρωπαϊκή Ακαδημία των Διδακτόρων
Distinguished Research Professor,
Audencia Business School, France