Κυριολεκτικά σε ιλιγγιώδη ύψη κινείται το κόστος παραγωγής ρεύματος στα νησιά που δεν συνδέονται στο ηλεκτρικό δίκτυο της χώρας, και επομένως καλύπτουν τις ανάγκες τους σε ρεύμα κατά κύριο λόγο από μονάδες που καταναλώνουν πετρέλαιο.
Από την έντυπη έκδοση
Του Κώστα Δεληγιάννη
[email protected]
Κυριολεκτικά σε ιλιγγιώδη ύψη κινείται το κόστος παραγωγής ρεύματος στα νησιά που δεν συνδέονται στο ηλεκτρικό δίκτυο της χώρας, και επομένως καλύπτουν τις ανάγκες τους σε ρεύμα κατά κύριο λόγο από μονάδες που καταναλώνουν πετρέλαιο.
Τα δελτία με τα στοιχεία εκκαθαρίσεων που εκδίδει ο ΔΕΔΔΗΕ σε μηνιαία βάση «ακτινογραφούν» με ποιον τρόπο η παραγωγή κάθε μεγαβατώρας (MWh) ηλεκτρικής ενέργειας από αυτές τις μονάδες επιβαρύνει κάθε χρόνο με εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ τους λογαριασμούς όλων των νοικοκυριών και επιχειρήσεων στη χώρα, μέσω των Υπηρεσιών Κοινής Ωφέλειας (ΥΚΩ). Την ίδια στιγμή, μάλιστα, που τα συγκεκριμένα εργοστάσια είναι «πρωταθλητές» στην εκπομπή ρύπων, ενώ κάθε καλοκαίρι λειτουργούν στα όριά τους για να καλύψουν την αυξημένη ζήτηση σε ρεύμα, λόγω του τουρισμού.
Η «Ν» ανέλυσε ενδεικτικά τα στοιχεία του Διαχειριστή Ελληνικού Δικτύου Διανομής Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΔΕΔΔΗΕ) για το πρώτο εξάμηνο του 2017, υπολογίζοντας τον μέσο όρο για το πλήρες κόστος παραγωγής των συμβατικών μονάδων στα μη διασυνδεδεμένα νησιά, στο οποίο εκτός από τα έξοδα καυσίμου περιλαμβάνονται και οι δαπάνες για τη συντήρηση των μονάδων ή τις υπόλοιπες απαιτούμενες επενδύσεις. Από την ανάλυση προέκυψε πως κάθε μεγαβατώρα στα μη διασυνδεδεμένα νησιά κοστίζει από 2,5 έως και 27 (!) φορές περισσότερο από την Οριακή Τιμή Συστήματος (ΟΤΣ) στο διασυνδεδεμένο δίκτυο το ίδιο χρονικό διάστημα.
Έτσι, τη στιγμή που ο μέσος όρος της ΟΤΣ για το πρώτο εξάμηνο του 2017 ήταν 53,1 ευρώ ανά MWh, δηλαδή οι παραγωγοί ηλ. ενέργειας αμείφθηκαν κατά μέσο όρο με 53,1 ευρώ για την έγχυση κάθε μεγαβατώρας στο διασυνδεδεμένο σύστημα, κάθε MWh στο Αγαθονήσι κόστισε κατά μέσο όρο 1.437 ευρώ και στη Δονούσα 1.340 ευρώ - τα δύο νησιά με τις υψηλότερες τιμές, από τα 32 που διαθέτουν αυτόνομο ηλεκτρικό δίκτυο. Με κριτήριο το κόστος ανά μεγαβατώρα, τα μεγαλύτερα ποσά αφορούν αραιοκατοικημένα νησιά (Αντικύθηρα, Οθωνοί), ενώ στις αμέσως επόμενες θέσεις υπάρχει μία διασπορά του κόστους από 250 έως και 750 ευρώ ανά μεγαβατώρα, με νησιά όπως η Ανάφη (725 ευρώ), η Αμοργός (396 ευρώ), η Μύκονος (334 ευρώ) και η Σέριφος (315 ευρώ). Στον αντίποδα, στις δύο τελευταίες βρίσκονται η Κως (147 ευρώ) και η Πάρος (146 ευρώ), με 2,7 μεγαλύτερο κόστος από την ΟΤΣ.
Ωστόσο, η τιμή ανά «μονάδα» ηλεκτρικής ενέργειας δεν είναι αντιπροσωπευτικός δείκτης για την επιβάρυνση κάθε νησιού στο συνολικό κόστος ηλεκτροπαραγωγής στις μη διασυνδεδεμένες περιοχές, αφού η επιβάρυνση εξαρτάται και από τις μεγαβατώρες που αυτό «έκαψε» στο συγκεκριμένο χρονικό διάστημα. Έτσι, για παράδειγμα, η συνολική επιβάρυνση από τους κατοίκους στο Αγαθονήσι, που κατανάλωσαν κατά μέσο όρο 60 μεγαβατώρες κάθε μήνα, είναι πολύ μικρότερη από την Κω, οι ενεργειακές ανάγκες της οποίας ήταν πολλαπλάσιες, αγγίζοντας μηνιαίως τις 23.257 MWh κατά μέσο όρο στο πρώτο εξάμηνο του 2017.
Επομένως, με κριτήριο το μέσο μηνιαίο κόστος κάλυψης των ενεργειακών αναγκών κάθε νησιού, η παραπάνω λίστα ανατρέπεται, φέρνοντας στην πρώτη θέση (και με διαφορά) την Κρήτη, με 34,46 εκατομμύρια ευρώ. Εξάλλου, σύμφωνα με μελέτη του Ανεξάρτητου Διαχειριστή Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΑΔΜΗΕ), στην Κρήτη καταλήγουν ετησίως πάνω από 300 εκατ. ευρώ από τα έσοδα των ΥΚΩ. Την πρώτη τετράδα συμπληρώνουν η Ρόδος (9,11 εκατ.), η Κως (3,42 εκατ.) και η Μυτιλήνη (3,14 εκατ.). Αντίθετα, το αντίστοιχο ποσό για το Αγαθονήσι είναι περίπου 87.000 ευρώ.
Ανεξάρτητα από την κατάταξη κάθε επιμέρους νησιού, το συνολικό μέσο μηνιαίο κόστος και για τα 32 νησιά αγγίζει περίπου τα 69,43 εκατομμύρια ευρώ, δηλαδή τα 833 εκατ. τον χρόνο. Μάλιστα, στην πραγματικότητα είναι υποεκτιμημένο, αφού από το πρώτο εξάμηνο λείπουν ο Ιούλιος και ο Αύγουστος, δύο μήνες που η κατανάλωση ρεύματος είναι αρκετά αυξημένη προς τα πάνω, λόγω του τουρισμού.
Επομένως, με δεδομένο πως πάνω από το 80% των εσόδων από τις ΥΚΩ πηγαίνει στην κάλυψη του κόστους της ειδικής τιμολόγησης των κατοίκων και των επιχειρήσεων των νησιών, εξηγείται γιατί το σχετικό κονδύλι ξεπερνά κάθε έτος τα 800 εκατομμύρια. Εξηγεί επίσης γιατί θα έπρεπε εδώ και χρόνια να έχουν υλοποιηθεί τουλάχιστον οι δύο βασικές λύσεις που θα το περιόριζαν δραστικά, δηλαδή η διασύνδεση των Κυκλάδων και της Κρήτης.
Στην πραγματικότητα, μάλιστα, μερικά χρόνια νωρίτερα το νούμερο αυτό ήταν αισθητά μεγαλύτερο, λόγω των υψηλότερων τιμών του «μαύρου χρυσού» και, κατά συνέπεια, του καυσίμου των μονάδων. Χαρακτηριστικό είναι πως για τα έτη 2012-2015, αν και η ΔΕΗ εισέπραξε μέσω των ΥΚΩ 2,49 δισ. ευρώ, το ποσό αυτό δεν κάλυψε πλήρως τα κόστη της για την ηλεκτροδότηση των νησιών. Έτσι, σύμφωνα με πληροφορίες, στην εισήγηση που απέστειλε πρόσφατα στο ΥΠΕΝ, η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας (ΡΑΕ) προσδιορίζει στα 360 εκατ. τα χρήματα που θα πρέπει να λάβει επιπλέον η δημόσια επιχείρηση. Η ίδια η ΔΕΗ εκτιμά πως η υποανάπτυξη είναι ακόμη μεγαλύτερη, αγγίζοντας τα 735,09 εκατ. ευρώ.
Διασυνδέσεις
Η Άνδρος και η Τήνος απουσιάζουν από τον κατάλογο των 32 νησιών με αυτόνομο ηλεκτρικό σύστημα, καθώς ήδη τροφοδοτούνται από το διασυνδεδεμένο σύστημα, μέσω καλωδίου 150kV που συνδέει την Άνδρο με τη Νότια Εύβοια. Στην τελική ευθεία βρίσκεται η τροφοδοσία και άλλων νησιών των Κυκλάδων από το ηπειρωτικό δίκτυο: σύμφωνα με το Δεκαετές Πρόγραμμα Ανάπτυξης (ΔΠΑ) του ΑΔΜΗΕ για την περίοδο 2018-2027, εντός του 2017 αναμένεται να ολοκληρωθεί η πρώτη φάση διασύνδεσης των Κυκλάδων, με τη σύνδεση της Σύρου με το Λαύριο, καθώς και με την Πάρο, τη Μύκονο και την Τήνο. Μάλιστα, με την ολοκλήρωσή της, οι πετρελαϊκές μονάδες θα τεθούν σε «ψυχρή εφεδρεία», αφού οι ανάγκες των νησιών θα καλύπτονται από το διασυνδεδεμένο σύστημα.
Στο έργο της διασύνδεσης των Κυκλάδων θα υπάρξει και δεύτερη φάση, με σκοπό τη δημιουργία εναλλακτικών συνδέσεων, ώστε να μη διακόπτεται η τροφοδοσία των νησιών στην περίπτωση που υπάρξει βλάβη σε κάποιο από τα προϋπάρχοντα καλώδια. Ο ΑΔΜΗΕ εκτιμά ότι θα τεθεί σε λειτουργία το αργότερο το 2019, ενώ θα περιλαμβάνει τις συνδέσεις Πάρου - Νάξου και Νάξου - Μυκόνου, όπως και την αναβάθμιση της καλωδιακής σύνδεσης της Άνδρου με τη Νότια Εύβοια. Επίσης, προβλέπεται και τρίτη φάση, με την πόντιση και του δεύτερου καλωδίου Λαυρίου - Σύρου, για μεγαλύτερη αξιοπιστία.
Όσον αφορά την Κρήτη, στην οποία αντιστοιχεί περίπου το 50% του κόστους ηλεκτροδότησης των μη διασυνδεδεμένων νησιών, ο ΑΔΜΗΕ προβλέπει πως η λεγόμενη «μικρή διασύνδεση» (σύνδεση Κρήτης - Πελοποννήσου) θα ολοκληρωθεί το 2020. Η «μεγάλη διασύνδεση» (σύνδεση Κρήτης - Αττικής) αναμένεται να είναι έτοιμη στα τέλη του 2023. Η σύνδεση των Κυκλάδων θεωρείται ότι μπορεί να επιφέρει εξοικονόμηση της τάξης των 25-30 εκατ. ευρώ τον χρόνο, ενώ η «μικρή διασύνδεση» της Κρήτης κατά 140 εκατ. ευρώ ετησίως.
Υπηρεσίες Κοινής Ωφέλειας
Όπως αναφέρουν πηγές του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ), μέσα στον Σεπτέμβριο θα ληφθούν οι αποφάσεις για τον τρόπο με τον οποίο θα ανακτηθούν τα ποσά που οφείλονται στη ΔΕΗ για τις υπηρεσίες ΥΚΩ των ετών 2012-2015. Για τις όποιες αποφάσεις, όπως είναι φυσικό, θα ληφθεί υπ’ όψιν η εισήγηση της ΡΑΕ, η οποία δεν περικόπτει απλώς το ποσό στα 360 εκατ. ευρώ, από τα 735,09 εκατ. που διεκδικεί η δημόσια επιχείρηση, αλλά προτείνει ένα πολύ μεγάλο μέρος να καλυφθεί με τη μείωση κατά 50% του Ειδικού Φόρου Κατανάλωσης (ΕΦΚ) στο πετρέλαιο που χρησιμοποιείται για ηλεκτροπαραγωγή στα μη διασυνδεδεμένα νησιά.
Παρ’ όλο που η εισήγηση έχει γίνει αποδεκτή από το υπουργείο Ενέργειας, το συγκεκριμένο σκέλος αφορά άμεσα και το υπουργείο Οικονομικών, καθώς η μείωση του ΕΦΚ «μεταφράζεται» σε απώλεια δημόσιων εσόδων της τάξης των 90-100 εκατ. ευρώ τον χρόνο. Αυτό σημαίνει πως θα πρέπει να δώσει το «πράσινο φως» και το ΥΠΟΙΚ, βρίσκοντας ισοδύναμα μέτρα που θα καλύψουν την «τρύπα», για τα οποία μάλιστα θα πρέπει να υπάρξει η σύμφωνη γνώμη και των εκπροσώπων των θεσμών.
Στην περίπτωση πάντως που υλοποιηθεί το παραπάνω σενάριο, τότε θα είναι περιορισμένο το ποσό που θα πρέπει να καλυφθεί από τους λογαριασμούς του ηλεκτρικού των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων, μέσω των χρεώσεων ΥΚΩ. Μάλιστα, με δεδομένο πως η ανάκτηση των 360 εκατ. θα ολοκληρωθεί το 2022, ενώ στο μεταξύ θα έχει τεθεί σε λειτουργία η διασύνδεση των Κυκλάδων αλλά και η «μικρή διασύνδεση» της Κρήτης, η επιβάρυνση στους λογαριασμούς θα είναι εξαιρετικά μικρή.