Στην επανεκκίνηση για τη μείωση «κόκκινων» δανείων

Από την  έντυπη έκδοση 

Των Άννας Δόγα και Νίκου Μπέλλου

Να επαναφέρουν σε τροχιά τους στόχους μείωσης των κόκκινων δανείων θα επιδιώξουν στα επόμενα τρίμηνα οι τράπεζες, με την προσδοκία ότι ο εξωδικαστικός συμβιβασμός που θα αρχίσει να λειτουργεί στις 3 Αυγούστου και οι ηλεκτρονικοί πλειστηριασμοί που θα ξεκινήσουν στις αρχές Σεπτεμβρίου, θα βάλουν «καύσιμα» στη μηχανή διαχείρισης των προβληματικών χαρτοφυλακίων. 

Πρόκειται για δύο ορόσημα στη λειτουργία του συστήματος και είναι ενδεικτικό ότι τόσο η Τράπεζα της Ελλάδος όσο και οι θεσμοί έχουν προσδώσει μεγάλη σημασία στη διαδικασία εξωδικαστικής ρύθμισης χρεών και στους e-πλειστηριασμούς που θα «ξεκολλήσουν» τη διαδικασία ρευστοποίησης εξασφαλίσεων και θα αποτελέσουν μοχλό πίεσης στους στρατηγικούς κακοπληρωτές. 

Εκτιμάται ότι η αποτελεσματική λειτουργία της σχετικής πλατφόρμας θα επιτρέψει τη διενέργεια περίπου 5.000 πλειστηριασμών μεγάλων ακινήτων που ανήκουν σε strategic defaulters. Τα παραδείγματα οφειλετών αυτής της κατηγορίας είναι τόσο κραυγαλέα που προκαλεί εντύπωση ότι οι κινητοποιήσεις πολιτικών ομάδων που εμποδίζουν τους πλειστηριασμούς φαίνεται να έχουν μια κοινωνική αποδοχή. Οι πλειστηριασμοί που εμποδίζονται αφορούν στη συντριπτική τους πλειονότητα περιπτώσεις οφειλετών με μεγάλη οικονομική επιφάνεια που απλώς αρνούνται κάθε συνεννόηση με τους πιστωτές τους. Μέχρι χθες στη σχετική πλατφόρμα δημοσίευσης είχαν αναρτηθεί 3.582 πλειστηριασμοί, οι οποίοι παρά τη λήξη της αποχής των συμβολαιογράφων δεν πραγματοποιούνται. 

Οι τράπεζες εκτιμούν ότι με την έναρξη των ηλεκτρονικών πλειστηριασμών στις αρχές Σεπτεμβρίου θα είναι η δυνατή η εκπλειστηρίαση περίπου 5.000 ακινήτων αυτής της κατηγορίας, η οποία και θα ενισχύσει το σκέλος των εσόδων από ρευστοποίηση εξασφαλίσεων που περιλαμβάνεται στους στόχους και θα δώσει επίσης μήνυμα στους strategic defaulters που αποδεικνύονται περισσότεροι από το 25% του συνόλου των κόκκινων δανειοληπτών όπως είχε αρχικώς εκτιμηθεί, αφού οι έλεγχοι των τραπεζών ανακαλύπτουν «λαβράκια».

Οι ηλεκτρονικοί πλειστηριασμοί αναμένεται ότι θα συμβάλουν στη διαφάνεια των διαδικασιών και στην προσέλκυση ενδιαφέροντος στην ισχνή σήμερα αγορά ακινήτων. Για την πλειονότητα των ακινήτων που υπό τις παρούσες συνθήκες δεν θα βρουν ικανοποιητικό τίμημα και θα περάσουν στις τράπεζες, ο σχεδιασμός περιλαμβάνει την οργανωμένη αξιοποίησή τους και τον εξορθολογισμό της αγοράς, για την οποία εκτιμάται ότι το ενδιαφέρον θα ενισχυθεί. 

Εξίσου σημαντικό ορόσημο για τις τράπεζες είναι η έναρξη λειτουργίας του εξωδικαστικού συμβιβασμού, η οποία έχει οριστεί για τις 3 Αυγούστου καθώς θα δώσει τη δυνατότητα συνολικής ρύθμισης των οφειλών σε τράπεζες και Δημόσιο, όπως και την πραγματική οικονομική εικόνα των επιχειρήσεων. Η ομαλή λειτουργία του θεσμού θα δώσει γοργότερο ρυθμό στις αναδιαρθρώσεις των επιχειρήσεων, εκτιμούν οι τραπεζίτες. Στις διατάξεις του εξωδικαστικού συμβιβασμού μπορούν να ενταχθούν επιχειρήσεις κάθε μορφής που είχαν δημιουργήσει οφειλές προς τράπεζες, εφορία και ταμεία τουλάχιστον 20.000 ευρώ έως και τις 31.12.2016 και αξιολογούνται ως βιώσιμες.

Ανάληψη δράσης από την Κομισιόν
Το Συμβούλιο ΕCOFIN ζητεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να προβεί στις εξής δράσεις:

• Να προχωρήσει μέσα στο καλοκαίρι του 2017 σε ερμηνεία των υφιστάμενων εποπτικών εξουσιών που προβλέπονται στη νομοθεσία της Ε.Ε., με στόχο την αποσαφήνιση της χρησιμότητάς τους όσον αφορά τις πολιτικές δημιουργίας προβλέψεων για μη εξυπηρετούμενα δάνεια.
• Να εξετάσει, στο πλαίσιο της εν εξελίξει επανεξέτασης της Οδηγίας περί Κεφαλαιακών Απαιτήσεων (ΟΚΑ) και του Κανονισμού περί Κεφαλαιακών Απαιτήσεων (ΚΚΑ), προληπτικούς μηχανισμούς στήριξης για την αντιμετώπιση ενδεχόμενης ελλιπούς δημιουργίας προβλέψεων για τα πρόσφατα χορηγηθέντα δάνεια. Αυτοί οι εκ του νόμου προβλεπόμενοι μηχανισμοί στήριξης θα μπορούσαν να λάβουν τη μορφή υποχρεωτικής προληπτικής αφαίρεσης των ΜΕΔ από τα ίδια κεφάλαια, έπειτα από εκτίμηση των καταλληλότερων βαθμονομήσεων σύμφωνα με τη διεθνή πρακτική, αναφέρει η απόφαση.
• Να καταρτίσει, έως τα τέλη του 2017, σε συνεργασία με όλα τα αρμόδια θεσμικά όργανα και οργανισμούς και λαμβάνοντας υπ’ όψιν της τα εθνικά επιτεύγματα έως σήμερα, ένα προσχέδιο για την ενδεχόμενη δημιουργία εθνικών εταιρειών διαχείρισης περιουσιακών στοιχείων (ΕΔΠΣ). Στο προσχέδιο θα καθορίζονται οι κοινές αρχές για τις σχετικές περιμέτρους των περιουσιακών στοιχείων και της συμμετοχής, τα κατώτατα όρια μεγέθους των περιουσιακών στοιχείων, τους κανόνες αποτίμησης των περιουσιακών στοιχείων, τις κατάλληλες κεφαλαιακές δομές, τα χαρακτηριστικά διακυβέρνησης και λειτουργίας, στον ιδιωτικό και στον δημόσιο τομέα.
• Να αναπτύξει, έως το καλοκαίρι του 2018, μια ευρωπαϊκή προσέγγιση για να προωθήσει την ανάπτυξη δευτερογενών αγορών ΜΕΔ, ιδίως προκειμένου να εξαλειφθούν τα εμπόδια για τη μεταβίβαση των ΜΕΔ από τράπεζες σε μη τραπεζικά ιδρύματα, με ταυτόχρονη διασφάλιση των δικαιωμάτων των καταναλωτών, καθώς και να απλουστευθούν και ενδεχομένως να εναρμονισθούν οι απαιτήσεις για τη χορήγηση άδειας σε τρίτους διαχειριστές δανείων και να αναλάβει νομοθετική πρωτοβουλία προς την κατεύθυνση αυτή, εφόσον απαιτείται.
• Να δημοσιεύσει, πριν από το τέλος του 2017, τα αποτελέσματα της συγκριτικής αξιολόγησης όσον αφορά την αποτελεσματικότητα των εθνικών καθεστώτων αναγκαστικής εκτέλεσης για την είσπραξη δανείων (περιλαμβανομένων των καθεστώτων αφερεγγυότητας) από τη σκοπιά των πιστωτριών τραπεζών, παρέχοντας συγκρίσιμα κριτήρια.
• Να αναλύσει περαιτέρω τη δυνατότητα ενίσχυσης της προστασίας των  ενέγγυων πιστωτών.

Κινητοποίηση και στην Ευρώπη για τα ΜΕΔ
Το τεράστιο ύψος (1 τρισ. ευρώ) των μη εξυπηρετούμενων δανείων (ΜΕΔ), αλλά και η μεγάλη καθυστέρηση που παρατηρείται στη μείωση του μεγέθους τους εξαιτίας της έλλειψης συντονισμού σε ευρωπαϊκό επίπεδο, οδηγεί με εντολή του Συμβουλίου ΕCOFIN σε μια πρωτοφανή κινητοποίηση όλων των εμπλεκόμενων θεσμικών οργάνων και κοινοτικών υπηρεσιών με στόχο την αντιμετώπιση του προβλήματος.

Οι υπουργοί Οικονομικών της Ε.Ε. υποστηρίζουν μεν ότι η κατάσταση δεν είναι η ίδια σε όλες τις χώρες, ωστόσο γνωρίζουν ότι οι αρνητικές επιπτώσεις των σημερινών υψηλών ποσοστών ΜΕΔ σε σημαντικό αριθμό κρατών-μελών ενδέχεται να δημιουργήσουν κινδύνους διασυνοριακών δευτερογενών συνεπειών σε σχέση με τη συνολική οικονομία και το χρηματοπιστωτικό σύστημα, κλονίζοντας την εμπιστοσύνη των αγορών. Για τον λόγο αυτό στήνουν «εργοτάξιο» για το 2017 και το 2018 και παίρνουν την κατάσταση στα χέρια τους, αφού συμφώνησαν να κάνουν έπειτα από έξι μήνες έναν πρώτο απολογισμό της κατάστασης και στη συνέχεια τακτικές αξιολογήσεις.

Ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα που πρέπει να διορθωθεί έχει να κάνει με το γεγονός ότι η ευρωπαϊκή νομοθεσία δεν είναι εναρμονισμένη. Για παράδειγμα υπάρχουν μεγάλες αντιφάσεις μεταξύ της νομοθεσίας περί κρατικών ενισχύσεων και της οδηγίας για την αναδιάρθρωση και εκκαθάριση τραπεζών. Στις αντιφάσεις αυτές πάτησε η ιταλική κυβέρνηση διασώζοντας με κρατικές εγγυήσεις τις δύο τράπεζες της Βενετίας.

Σύμφωνα με το ΕCOFIN μια ολοκληρωμένη προσέγγιση που συνδυάζει ένα μίγμα συμπληρωματικών δράσεων πολιτικής, σε εθνικό αλλά και σε ευρωπαϊκό επίπεδο, ανάλογα με την περίπτωση, είναι ο πλέον αποτελεσματικός τρόπος για να αντιμετωπιστούν τα υφιστάμενα και μελλοντικά αποθέματα ΜΕΔ, ιδίως και στους τέσσερις ακόλουθους τομείς πολιτικής: 1) εποπτεία, 2) διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις των πλαισίων αφερεγγυότητας και είσπραξης οφειλών, 3) ανάπτυξη δευτερογενών αγορών για επισφαλή περιουσιακά στοιχεία και 4) ενίσχυση της αναδιάρθρωσης του τραπεζικού συστήματος.

Το ΕCOFIN ζητεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, την ΕΚΤ και την Ευρωπαϊκή Αρχή Τραπεζών (ΕΑΤ) να προβούν σε συγκεκριμένες δράσεις, ενώ οι υπουργοί συμφώνησαν να επανέρχονται στο θέμα αυτό σε τακτική βάση, ώστε να προβαίνουν σε απολογισμό της εξέλιξης των μη εξυπηρετούμενων δανείων, της αναδιάρθρωσης του τραπεζικού τομέα στο πλαίσιο αυτό και της ανάπτυξης δευτερογενών αγορών για συναλλαγές που αφορούν ΜΕΔ, καθώς και να εκτιμούν την πρόοδο με βάση αποτίμηση της Επιτροπής.