Ελλειμμα, κατά 116 εκατ. ευρώ υψηλότερο τον Νοέμβριο του 2004, από το αντίστοιχο που είχε σημειωθεί τον Νοέμβριο του 2003, εμφάνισε το ισοζύγιο των τρεχουσών συναλλαγών.
Οπως ανακοινώθηκε από την Τράπεζα της Ελλάδος (ΤτΕ), η εξέλιξη αυτή οφείλεται στη σημαντική αύξηση του εμπορικού ελλείμματος, η οποία αντισταθμίστηκε σε μεγάλο βαθμό από την άνοδο των πλεονάσματος των ισοζυγίων των υπηρεσιών και των μεταβιβάσεων. Στο ισοζύγιο των εισοδημάτων δεν παρατηρήθηκε σημαντική μεταβολή.
Ειδικότερα, η διεύρυνση του εμπορικού ελλείμματος οφείλεται κυρίως στην αύξηση του ελλείμματος του ισοζυγίου των εκτός καυσίμων αγαθών, ενώ παράλληλα αυξήθηκαν και οι καθαρές πληρωμές για εισαγωγές καυσίμων. Το πλεόνασμα του ισοζυγίου των υπηρεσιών παρουσίασε σημαντική βελτίωση, η οποία οφείλεται στην άνοδο των καθαρών εισπράξεων από μεταφορικές υπηρεσίες ενώ οι καθαρές εισπράξεις από ταξιδιωτικές υπηρεσίες δεν σημείωσαν αξιόλογη μεταβολή και οι καθαρές πληρωμές για ‘’λοιπές’’ υπηρεσίες αυξήθηκαν.
Τέλος, η άνοδος του πλεονάσματος του ισοζυγίου μεταβιβάσεων σε σχέση με τον αντίστοιχο μήνα του 2003 αντανακλά κυρίως την αύξηση των καθαρών μεταβιβάσεων προς τη γενική κυβέρνηση από την ΕΕ, ενώ οι καθαρές εισπράξεις των λοιπών τομέων (μεταναστευτικών εμβασμάτων κ.λπ.) περιορίστηκαν ελαφρά.
Στο ενδεκάμηνο Ιανουαρίου – Νοεμβρίου 2004 το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών διαμορφώθηκε σε 5.084 εκατ. ευρώ σημειώνοντας σημαντική βελτίωση (κατά 1.972 εκατ. ευρώ) έναντι εκείνου της αντίστοιχης περιόδου του 2003.
Η εξέλιξη αυτή αντανακλά τη μεγάλη άνοδο του πλεονάσματος του ισοζυγίου των υπηρεσιών, την αύξηση του πλεονάσματος του ισοζυγίου των μεταβιβάσεων καθώς και τη μικρή μείωση του ελλείμματος του ισοζυγίου των εισοδημάτων, οι οποίες υπεραντιστάθμισαν τη σημαντική διεύρυνση του εμπορικού ελλείμματος.
Το εμπορικό έλλειμμα αυξήθηκε κατά 2.664 εκατ. ευρώ σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο του 2003. Ειδικότερα, η κατά 3.252 εκατ. ευρώ ή 12,7% αύξηση της δαπάνης για εισαγωγές αγαθών εκτός καυσίμων υπερκάλυψε την κατά 1.113 εκατ. ευρώ άνοδο ή 12,5% των αντίστοιχων εισπράξεων από εξαγωγές, ενώ παράλληλα αυξημένες κατά 525 εκατ. ευρώ ήταν και οι καθαρές πληρωμές για εισαγωγές καυσίμων.
Αντίθετα, πολύ ευνοϊκή, όπως προαναφέρθηκε, ήταν η εξέλιξη του πλεονάσματος του ισοζυγίου των υπηρεσιών, το οποίο διευρύνθηκε κατά 3.712 εκατ. ευρώ. Η διεύρυνση αυτή κατά το μεγαλύτερο μέρος οφείλεται στην πολύ μεγάλη αύξηση των καθαρών εισπράξεων από μεταφορικές υπηρεσίες, κυρίως ναυτιλιακές, κατά 2.661 εκατ. ευρώ (οι ακαθάριστες εισπράξεις από μεταφορικές υπηρεσίες αυξήθηκαν κατά 3.495 εκατ. ευρώ ή 40,6%).
Θετική υπήρξε και η συμβολή της ανόδου των καθαρών εισπράξεων από ταξιδιωτικές υπηρεσίες κατά 712 εκατ. ευρώ (οι ακαθάριστες εισπράξεις από ταξιδιωτικές υπηρεσίες αυξήθηκαν κατά 845 εκατ. ευρώ ή 9,1%). Επίσης, σημαντικά περιορίστηκε και το έλλειμμα του ισοζυγίου των ''λοιπών'' υπηρεσιών σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του 2003.
Τέλος, η άνοδος του πλεονάσματος του ισοζυγίου των μεταβιβάσεων κατά 836 εκατ. ευρώ σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του 2003 οφείλεται στην αύξηση κατά 1.121 εκατ. ευρώ των εισπράξεων της γενικής κυβέρνησης (κυρίως μεταβιβάσεων από την ΕΕ), η οποία ήταν πολύ μεγαλύτερη από την αύξηση κατά 180 εκατ. ευρώ των πληρωμών της γενικής κυβέρνησης (κυρίως προς την ΕΕ), ενώ οι καθαρές εισπράξεις των ‘’λοιπών’’ τομέων (κυρίως μεταναστευτικά εμβάσματα) μειώθηκαν.
Ισοζύγιο Χρηματοοικονομικών Συναλλαγών
Τον Νοέμβριο του 2004 στην κατηγορία των άμεσων επενδύσεων δεν σημειώθηκαν αξιόλογες ροές κεφαλαίων. Στην κατηγορία των επενδύσεων χαρτοφυλακίου, η ύψους 843 εκατ. ευρώ εισροή κεφαλαίων μη κατοίκων αφορούσε κυρίως τοποθετήσεις σε μετοχές ελληνικών επιχειρήσεων (τοποθετήσεις μη κατοίκων θεσμικών επενδυτών σε μετοχές της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος, στο πλαίσιο της πώλησης από το Ελληνικό Δημόσιο του 7,9% του μετοχικού της κεφαλαίου), ενώ η εισροή κεφαλαίων μη κατοίκων για τοποθετήσεις σε τίτλους του Ελληνικού Δημοσίου ήταν σχετικά μικρή. Οι εισροές αυτές υπεραντισταθμίστηκαν από την εκροή κεφαλαίων κατοίκων για τοποθετήσεις κυρίως σε ομόλογα έκδοσης μη κατοίκων.
Τέλος, όσον αφορά τις ''λοιπές'' επενδύσεις, σημειώθηκε σημαντική εισροή κεφαλαίων μη κατοίκων, κυρίως για καταθέσεις και τοποθετήσεις σε repos. Αυτή η εισροή αντισταθμίστηκε κατά το ένα τρίτο περίπου από εκροή κεφαλαίων η οποία αντανακλά τις καταθέσεις και τις τοποθετήσεις εγχώριων πιστωτικών ιδρυμάτων και θεσμικών επενδυτών σε repos στο εξωτερικό.
Το ενδεκάμηνο Ιανουαρίου-Νοεμβρίου 2004 οι άμεσες επενδύσεις στην Ελλάδα από μη κατοίκους ανήλθαν σε 1.014 εκατ. ευρώ, ενώ οι άμεσες επενδύσεις στο εξωτερικό από κατοίκους έφθασαν τα 450 εκατ. ευρώ. (Υπενθυμίζεται ότι οι σημαντικότερες άμεσες επενδύσεις στην Ελλάδα από μη κατοίκους το διάστημα Ιανουαρίου-Νοεμβρίου 2004 αφορούσαν την εξαγορά της PANAFON AEET από τη VODAFONE, η οποία πραγματοποιήθηκε εν μέρει το 2003 και ολοκληρώθηκε τον Ιανουάριο και το Φεβρουάριο του 2004, την εξαγορά της Γενικής Τράπεζας από τη Société Générale το Μάρτιο, την εξαγορά της DELTA SINGULAR OUTSOURCING SERVICES από την αμερικανική FIRST DATA τον Ιούλιο, την αύξηση της συμμετοχής της PANEUROPEAN OIL AND INDUSTRIAL HOLDINGS S.A. στο μετοχικό κεφάλαιο της Ελληνικά Πετρέλαια Α.Ε. τον Αύγουστο και την εξαγορά της Κωτσόβολος Α.Ε. από τη DIXONS το Σεπτέμβριο.)
Την ίδια περίοδο σημειώθηκε σημαντική καθαρή εισροή ύψους 10.484 εκατ. ευρώ στην κατηγορία των επενδύσεων χαρτοφυλακίου, δεδομένου ότι η εκροή κεφαλαίων κατοίκων για τοποθετήσεις στο εξωτερικό (κυρίως σε ομόλογα, ύψους 9.427 εκατ. ευρώ) υπεραντισταθμίστηκε από την εισροή κεφαλαίων μη κατοίκων για τοποθετήσεις στην Ελλάδα (κυρίως σε ομόλογα του Ελληνικού Δημοσίου, ύψους 17.361 εκατ. ευρώ).
Τέλος, στην κατηγορία των "λοιπών'' επενδύσεων η καθαρή εκροή 6.735 εκατ. ευρώ συνδέεται κυρίως με τη σημαντική εκροή για καταθέσεις και τοποθετήσεις εγχώριων πιστωτικών ιδρυμάτων σε repos στο εξωτερικό, ύψους 11.362 εκατ. ευρώ, καθώς και -- σε μικρότερο βαθμό -- με την εκροή κεφαλαίων για την εξόφληση δανείων (1.712 εκατ. ευρώ) που είχαν χορηγηθεί από μη κατοίκους σε κατοίκους (από αυτά 805 εκατ. ευρώ αφορούσαν εξόφληση δανείων της γενικής κυβέρνησης). Οι εκροές αυτές υπεραντιστάθμισαν την εισροή κεφαλαίων μη κατοίκων για καταθέσεις και τοποθετήσεις σε repos (6.301 εκατ. ευρώ).
Στο τέλος Νοεμβρίου του 2004 τα συναλλαγματικά διαθέσιμα της χώρας διαμορφώθηκαν σε 2,7 δισεκ. ευρώ. (Υπενθυμίζεται ότι, ήδη από τους πρώτους μήνες του 2003, η Τράπεζα της Ελλάδος άρχισε να διαφοροποιεί τη σύνθεση του χαρτοφυλακίου της, μειώνοντας τις τοποθετήσεις της σε νομίσματα χωρών εκτός της ζώνης του ευρώ, τα οποία περιλαμβάνονται στα συναλλαγματικά διαθέσιμα, και αυξάνοντας εκείνα τα στοιχεία του ενεργητικού της που έχουν υψηλότερες αποδόσεις ή είναι εκφρασμένα σε ευρώ -- κυρίως ομόλογα κρατών-μελών της ζώνης του ευρώ, τα οποία δεν περιλαμβάνονται στα συναλλαγματικά διαθέσιμα.
Δεδομένου ότι έχει μειωθεί η ανάγκη για διατήρηση υψηλών αποθεμάτων σε ξένα νομίσματα, με τον τρόπο αυτό η Τράπεζα της Ελλάδος βελτιώνει την αποδοτικότητα των επενδύσεών της. Όπως έχει σημειωθεί επανειλημμένα, από την ένταξη της Ελλάδος στη ζώνη του ευρώ τον Ιανουάριο του 2001 τα συναλλαγματικά διαθέσιμα, σύμφωνα με τον ορισμό της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, περιλαμβάνουν μόνο το νομισματικό χρυσό, τη "συναλλαγματική θέση" στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, τα "ειδικά τραβηκτικά δικαιώματα" και τις απαιτήσεις της Τράπεζας της Ελλάδος σε ξένο νόμισμα έναντι κατοίκων χωρών εκτός της ζώνης του ευρώ.
Αντίθετα, δεν περιλαμβάνουν τις απαιτήσεις σε ευρώ έναντι κατοίκων χωρών εκτός της ζώνης του ευρώ, τις απαιτήσεις σε συνάλλαγμα και σε ευρώ έναντι κατοίκων χωρών της ζώνης του ευρώ, και τη συμμετοχή της Τράπεζας της Ελλάδος στο κεφάλαιο και στα συναλλαγματικά διαθέσιμα της ΕΚΤ.)
* Σημείωση: Τα στατιστικά στοιχεία για το Ισοζύγιο Πληρωμών του μηνός Δεκεμβρίου 2004 θα ανακοινωθούν στις 18 Φεβρουαρίου 2005.