Κομισιόν: Προτάσεις για αξιοποίηση της οικονομίας δεδομένων της Ε.Ε.

Πολιτικές και νομικές λύσεις προκειμένου να αξιοποιηθεί πλήρως το δυναμικό της οικονομίας δεδομένων (data economy) της Ε.Ε., πρότεινε την Τρίτη η Κομισιόν, στο πλαίσιο της Στρατηγικής της για την ψηφιακή ενιαία αγορά που παρουσιάστηκε τον Μάιο του 2015.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δρομολόγησε επίσης δύο δημόσιες διαβουλεύσεις και μια συζήτηση με τα κράτη μέλη και τους ενδιαφερόμενους παράγοντες ώστε να ορίσουν τα επόμενα βήματα.

Όπως ανακοίνωσε η Κομισιόν, το ζήτημα εξετάζεται δεδομένου ότι επί του παρόντος η Ε.Ε. δεν αξιοποιεί επαρκώς το δυναμικό των δεδομένων της. Για να αλλάξει αυτή η κατάσταση, είναι απαραίτητο να εξαλείψει τους περιορισμούς στην ελεύθερη κυκλοφορία των δεδομένων σε διασυνοριακό επίπεδο, καθώς και πολλές νομικές αβεβαιότητες.

Η Επιτροπή πρότεινε επίσης στα ενδιαφερόμενα κράτη μέλη να συμμετάσχουν σε διασυνοριακά έργα τα οποία ασχολούνται με τη μελέτη νέων προβλημάτων που εμφανίζονται στον τομέα των δεδομένων, σε πραγματικές συνθήκες.

Σύμφωνα με την Κομισιόν, η οικονομία δεδομένων στην Ε.Ε. εκτιμήθηκε σε 272 δισ. ευρώ το 2015 (ετήσια αύξηση της τάξης του 5,6 %) και θα μπορούσε να απασχολεί 7,4 εκατ. άτομα μέχρι το 2020. Τα δεδομένα μπορούν να χρησιμοποιούνται για τη βελτίωση σχεδόν κάθε πτυχής της καθημερινής ζωής, από την επιχειρηματική ανάλυση μέχρι την πρόγνωση του καιρού, από τη νέα εποχή στην ιατρική που παρέχει δυνατότητες εξατομικευμένης περίθαλψης μέχρι το ασφαλέστερο οδικό δίκτυο και τη μείωση της κυκλοφοριακής συμφόρησης. Για τον λόγο αυτό η ανακοίνωση της Επιτροπής υπογραμμίζει τον ρόλο της ελεύθερης ροής δεδομένων στην Ε.Ε.

Επιπλέον, σύμφωνα πάντα με την Κομισιόν, μελέτες καταδεικνύουν πολυάριθμους νομικούς ή διοικητικούς περιορισμούς, κυρίως με τη μορφή απαιτήσεων τοπικοποίησης δεδομένων (data localisation) σε εθνικό επίπεδο που παρεμποδίζουν την ανάπτυξη του συνόλου της αγοράς δεδομένων στην Ε.Ε. Η άρση των εν λόγω περιορισμών θα μπορούσε να αποφέρει όφελος έως και 8 δισ. ευρώ ετησίως στο ΑΕΠ (μελέτη), όπως εκτιμά η Ε.Ε..

Όλες αυτές οι πρωτοβουλίες στηρίζονται σε αυστηρούς κανόνες για την προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα (γενικός κανονισμός για την προστασία των δεδομένων που εκδόθηκε πέρυσι) και για τη διασφάλιση του απόρρητου των ηλεκτρονικών επικοινωνιών (βλ. τη σημερινή πρόταση για την προστασία της ιδιωτικής ζωής στις ηλεκτρονικές επικοινωνίες), δεδομένου ότι, όπως αναφέρει η Κομισιόν, η εμπιστοσύνη είναι το θεμέλιο επί του οποίου μπορεί να οικοδομηθεί η οικονομία των δεδομένων.

Η Επιτροπή εξηγεί ότι ο Γενικός Κανονισμός για την Προστασία των Δεδομένων (ΓΚΠΔ) ρυθμίζει πλήρως την επεξεργασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα στην Ε.Ε., συμπεριλαμβανομένων των δεδομένων που παράγονται από μηχανές ή των βιομηχανικών δεδομένων που αναγνωρίζουν ή καθιστούν αναγνωρίσιμα τα φυσικά πρόσωπα. Με τη θέσπιση ομοιόμορφων υψηλών προτύπων προστασίας των δεδομένων, εξασφαλίζει την ελεύθερη ροή των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα στην ΕΕ. Ωστόσο, ο ΓΚΠΔ δεν καλύπτει ούτε δεδομένα μη προσωπικού χαρακτήρα, τα οποία παράγονται από μηχανές ή βιομηχανικά, ούτε εμπόδια για την κυκλοφορία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα τα οποία βασίζονται σε λόγους άλλους από την προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, π.χ. στη φορολογική ή λογιστική νομοθεσία.

Προκειμένου να αξιοποιήσει στο έπακρο τα δεδομένα για την ευρωπαϊκή οικονομία, η Επιτροπή:

• θα συμμετέχει σε διαρθρωμένους διαλόγους με τα κράτη μέλη και τα ενδιαφερόμενα μέρη προκειμένου να εξετάσουν την αναλογικότητα των περιορισμών εντοπισμού δεδομένων. Στόχος είναι επίσης η συλλογή περαιτέρω στοιχείων σχετικά με τη φύση των περιορισμών αυτών καθώς και ο αντίκτυπός τους στις επιχειρήσεις, ιδίως τις ΜΜΕ και τις νεοφυείς επιχειρήσεις, καθώς και στους οργανισμούς του δημόσιου τομέα.
• θα δρομολογήσει, όπου αυτό είναι αναγκαίο και κατάλληλο, δράσεις επιβολής και, εάν είναι απαραίτητο, θα αναλάβει περαιτέρω πρωτοβουλίες για την αντιμετώπιση των αδικαιολόγητων ή δυσανάλογων περιορισμών όσον αφορά τον εντοπισμό των δεδομένων.

Η Επιτροπή εξέτασε, επίσης, την ανασφάλεια δικαίου που δημιουργείται από τα ζητήματα που προκύπτουν στην οικονομία των δεδομένων και επιδιώκει να συγκεντρώσει απόψεις σχετικά με τις πιθανές πολιτικές και νομικές λύσεις όσον αφορά:

• την πρόσβαση στα δεδομένα και τη μεταφορά τους: ευρεία χρήση δεδομένων μη προσωπικού χαρακτήρα που παράγονται από μηχανές μπορούν να οδηγήσουν σε μεγάλες καινοτομίες, νεοφυείς επιχειρήσεις και νέα επιχειρηματικά μοντέλα που γεννήθηκαν στην ΕΕ.
• την υποχρέωση σε σχέση με τα προϊόντα και τις υπηρεσίες που βασίζονται στα δεδομένα αυτά: Οι σημερινοί κανόνες περί ευθύνης της ΕΕ δεν είναι προσαρμοσμένοι στα σημερινά ψηφιακά προϊόντα και υπηρεσίες που βασίζονται στα δεδομένα.
• τη φορητότητα των δεδομένων: η δυνατότητα μεταφοράς δεδομένων μη προσωπικού χαρακτήρα είναι επί του παρόντος ένα πολύπλοκο ζήτημα, για παράδειγμα, όταν μια επιχείρηση επιθυμεί να μεταφέρει τεράστιες ποσότητες δεδομένων μιας εταιρείας από έναν φορέα παροχής υπηρεσιών υπολογιστικού νέφους σε άλλον.