Σκληρή μάχη Ευρωπαίων και ΔΝΤ για το ελληνικό χρέος

Από την έντυπη έκδοση 

Του Θάνου Τσίρου
[email protected]

Στην Ουάσιγκτον μεταφέρεται σήμερα και αύριο το επίκεντρο της προσοχής, καθώς στο περιθώριο της Συνόδου του ΔΝΤ και της Παγκόσμιας Τράπεζας θα πραγματοποιηθεί σειρά συναντήσεων για το ελληνικό ζήτημα. Αυτή τη φορά κυρίαρχο θέμα στην ατζέντα θα είναι η διευθέτηση του χρέους, το οποίο βεβαίως είναι στενά συνδεδεμένο και με τις δημοσιονομικές επιδόσεις της Ελλάδας και κατά συνέπεια με τους στόχους των πρωτογενών πλεονασμάτων μέχρι το 2018.

Σε πολλές από τις προγραμματισμένες συναντήσεις θα υπάρξει και ελληνική εκπροσώπηση, καθώς στην Ουάσιγκτον έχουν μεταβεί τόσο ο υπουργός Οικονομικών Ευκλείδης Τσακαλώτος όσο και ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών Γιώργος Χουλιαράκης. Για την ελληνική πλευρά το ζητούμενο είναι η εξασφάλιση της δέσμευσης από όσο το δυνατόν περισσότερες πλευρές ότι μέχρι το τέλος του χρόνου θα υπάρξουν συγκεκριμένες αποφάσεις για το χρέος, έστω και στο σκέλος που αφορά την εξειδίκευση των βραχυπρόθεσμων μέτρων.

Η ελληνική πλευρά δίνει μεγάλο βάρος στις συναντήσεις που θα γίνουν στην Ουάσιγκτον -ειδικά σε αυτές που δεν θα υπάρξει ελληνική συμμετοχή- λόγω και του παρελθόντος. Στην προηγούμενη Σύνοδο του ΔΝΤ στην Ουάσιγκτον ήταν άλλωστε που «γεννήθηκε» και συμφωνήθηκε η ιδέα για τον δημοσιονομικό κόφτη, ιδέα που τελικώς ξεμπλόκαρε τις διαπραγματεύσεις για την ολοκλήρωση της πρώτης αξιολόγησης, φέρνοντας πιο κοντά το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο με τους ευρωπαϊκούς θεσμούς.

Το ίδιο σκηνικό επαναλαμβάνεται και τώρα: ΔΝΤ και ευρωπαϊκοί θεσμοί υιοθετούν και πάλι εκ διαμέτρου αντίθετες απόψεις για το ελληνικό ζήτημα, με το ΔΝΤ να ζητεί άμεση διευθέτηση του χρέους και ουσιαστική μείωση του στόχου για τα πρωτογενή πλεονάσματα των ετών μετά το 2018, και τους Ευρωπαίους -ειδικά τη Γερμανία- να επιθυμούν να μην ανοίξει καμία συζήτηση για πρωτογενή πλεονάσματα σε αυτή τη φάση. Ειδικά η Γερμανία έχει ξεκαθαρίσει ότι δεν επιθυμεί σε αυτή τη φάση να ανοίξει καν η συζήτηση για το χρέος, μεταθέτοντας τις όποιες αποφάσεις για το τέλος του 3ου μνημονίου, δηλαδή για το 2018, μετά τις γερμανικές εκλογές. Κάτι τέτοιο, όμως, θα έφερνε το ΔΝΤ εκτός ελληνικού προγράμματος.

Το δίδυμο Τσακαλώτου-Χουλιαράκη προσήλθε στην Ουάσιγκτον με στόχο να μεταφέρει στις αλλεπάλληλες συναντήσεις που έχουν προγραμματιστεί το κεντρικό ελληνικό αίτημα για το χρέος. Αυτό προβλέπει άμεση απόφαση για τα βραχυπρόθεσμα μέτρα διευθέτησης του χρέους (όπου άμεση σημαίνει αμέσως μετά την ολοκλήρωση της β’ αξιολόγησης, δηλαδή μέχρι το τέλος του έτους) και αποσαφήνιση των μεσοπρόθεσμων μέτρων, κάτι που θα επιτρέψει και στο ΔΝΤ αλλά και στις αγορές να υπολογίσουν τις επιπτώσεις στο ελληνικό χρέος και να το χαρακτηρίσουν βιώσιμο.

Υλικό για τη συζήτηση επί του ελληνικού χρέους θα αποτελέσει το περιεχόμενο της απόφασης του Eurogroup του περασμένου Μαΐου, αλλά και τα σενάρια που έχει καταρτίσει ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Στήριξης. Σε αυτό το πλαίσιο εντάσσεται και η πλήρης αποσαφήνιση των βραχυπρόθεσμων μέτρων, τα οποία αναμένεται να έχουν το ακόλουθο περιεχόμενο:

• Ομαλοποίηση των πληρωμών τόκων. Ο στόχος αυτής της παρέμβασης είναι να μην υπάρξουν βουνά πληρωμών αποκλειστικά για τόκους, όπως αυτά που εντοπίζονται αυτή τη στιγμή κυρίως μετά το 2021. Αν παρατηρήσει κανείς το χρονοδιάγραμμα πληρωμών του ελληνικού χρέους, θα αντιληφθεί ότι ειδικά το 2021 και το 2022 η Ελλάδα είναι υποχρεωμένη να καταβάλει περισσότερα από 17 δισ. ευρώ σε τόκους, ποσό που αντιστοιχεί σε πάνω από 8% του ΑΕΠ. Είναι προφανές ότι η καταβολή αυτού του ποσού είναι αδύνατη και τυχόν διατήρηση αυτής της υποχρέωσης θα έστελνε αρνητικό σήμα στις διεθνείς αγορές. Η ομαλοποίηση μπορεί να γίνει με χρονική μετάθεση των πληρωμών, ουσιαστικά με αλλαγή των όρων των δανειακών συμβάσεων.
• Μείωση επιτοκίων σε συγκεκριμένο κομμάτι του χρέους. Στην απόφαση του Eurogroup αναφέρεται ότι «μπορεί να γίνει χρήση της χρηματοδότησης από EFSF /ESM για τη μείωση του κινδύνου από τα επιτόκια χωρίς να συνεπάγεται κανένα επιπλέον κόστος». Αυτό μπορεί να γίνει πρακτικά με αγορά παλαιού και ακριβότερου χρέους με νέα δάνεια τα οποία θα δοθούν από τον ESM. Αυτή η ανταλλαγή χρέους θα φέρει μείωση επιτοκίου και κατά συνέπεια τόκων. Το πρόβλημα της πρότασης είναι ότι δημιουργεί κόστος το οποίο κάποιος θα πρέπει να επωμιστεί.
• Σταθεροποίηση των επιτοκίων, προκειμένου να μειωθεί το ρίσκο, μέσω της αξιοποίησης εργαλείων του ESM. Τα σταθερά επιτόκια δημιουργούν ασφαλές επενδυτικό περιβάλλον, καθώς αφαιρούν την αβεβαιότητα που προκύπτει από τα κυμαινόμενα. Ειδικά στην Ελλάδα, όπου το κυμαινόμενο κομμάτι του χρέους ξεπερνά το 70% του συνόλου, ο κίνδυνος αύξησης των επιτοκίων στο μέλλον είναι τεράστιος, καθώς ακόμη και μια ποσοστιαία μονάδα αύξησης συνεπάγεται επιβάρυνση άνω των 2,5 δισ. ευρώ για τον κρατικό προϋπολογισμό.

Γεμάτο πρόγραμμα

Η ατζέντα του υπουργού και του αναπληρωτή υπουργού Οικονομικών σήμερα και αύριο περιλαμβάνει:

• Συνάντηση με τον Τζακ Λιου, υπουργό Οικονομικών των ΗΠΑ, την πρώτη μετά την επίσκεψή του στην Αθήνα.
• Συνάντηση με τον Πιερ Μοσκοβισί, επίτροπο Οικονομικών Υποθέσεων της Ε.Ε., ο οποίος τοποθετήθηκε ανοικτά υπέρ της ανάγκης να υπάρξουν αποφάσεις για το ελληνικό χρέος.
• Συνάντηση με τον Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, υπουργό Οικονομικών της Γερμανίας, ο οποίος σε αυτή τη φάση είναι και το βασικό εμπόδιο στο να προχωρήσει η συζήτηση για το ελληνικό χρέος.
• Συνάντηση με τον Γουόλι Αντεγέμο, υποδιευθυντή του Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας του Λευκού Οίκου για οικονομικά θέματα. Πληροφορίες θέλουν την αμερικανική πλευρά να τάσσεται υπέρ της άμεσης λύσης για το χρέος, κάτι που φάνηκε και κατά την πρόσφατη επίσκεψη Λιου στην Αθήνα.
• Συνάντηση με τον Πιερ Κάρλο Παντοάν, υπουργό Οικονομικών της Ιταλίας.
• Συνάντηση με τον Γερούν Ντέισελμπλουμ, πρόεδρο του Eurogroup.
• Συνάντηση με την Κριστίν Λαγκάρντ, γενική διευθύντρια του ΔΝΤ.
• Συνάντηση με τον Μισέλ Σαπέν, υπουργό Οικονομικών της Γαλλίας.