Νέος οδικός χάρτης για το Κτηματολόγιο

Από την έντυπη έκδοση 

Της Τέτης Ηγουμενίδη 
 [email protected]

Με την αρωγή της Παγκόσμιας Τράπεζας, η οποία εν πολλοίς αποτελεί το «μάτι» της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, καταρτίζεται ο νέος οδικός χάρτης για το Κτηματολόγιο και ενώ το χρονοδιάγραμμα για την ολοκλήρωση του έργου γίνεται ολοένα και ασφυκτικότερο.

Παράλληλα, σε πλήρη εξέλιξη βρίσκεται η προετοιμασία του φακέλου «μεγάλου έργου» προκειμένου να εξασφαλιστεί από την ΕΚΧΑ (Εθνικό Κτηματολόγιο Χαρτογράφηση) κοινοτική χρηματοδότηση έως 85 εκατ. ευρώ, με την οποία θα χρηματοδοτηθεί το τελευταίο έργο για το υπόλοιπο της κτηματογράφησης (ΚΤΗΜΑ 16). Στην προετοιμασία του φακέλου αρωγοί είναι ο ελεγκτικός οργανισμός Grand Thorton και ο Jaspers, συμβουλευτικός οργανισμός που λειτουργεί βοηθητικά στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (Ε.Ε.) υποστηρίζοντας διαδικασίες όπως είναι η προετοιμασία ενός φακέλου μεγάλου έργου με στόχο τη χρηματοδότησή του από τα διαρθρωτικά ταμεία.

Η συμμετοχή του στη διαδικασία θεωρείται εγγύηση για την επιτυχή κατάληξη ενός αιτήματος και σε αυτό ποντάρει και η ΕΚΧΑ.

Ο οδικός χάρτης ως γενικό πλαίσιο θα πρέπει να εξασφαλίσει τις αναγκαίες ενέργειες μέχρι την ολοκλήρωση του Κτηματολογίου το 2020 και ταυτόχρονα το πώς αυτό θα καταστεί σύγχρονο και λειτουργικό (σε πλήρη λειτουργία). Βάσει του επικαιροποιημένου χρονοδιαγράμματος (έχουν παρατηρηθεί περίπου τρεις μήνες καθυστέρηση) ο οδικός χάρτης θα παραδοθεί στο τέλος Νοεμβρίου, περίοδο κατά την οποία εκτιμάται ότι θα ολοκληρωθεί και ο φάκελος μεγάλου έργου.

Οι δύο διαδικασίες -φάκελος μεγάλου έργου και οδικός χάρτης- τυπικά δεν συνδέονται. Ουσιαστικά, όμως, δεδομένου των όσων έχουν προηγηθεί στην προηγούμενη κοινοτική χρηματοδότηση του Κτηματολογίου, εκτιμάται ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για να δώσει το «πράσινο φως» για τα 85 εκατ. ευρώ θα πρέπει να πειστεί για τη σοβαρότητα των προθέσεων, κυρίως των αρμόδιων υπουργείων να προχωρήσουν όλες τις απαραίτητες διαδικασίες για ένα λειτουργικό Κτηματολόγιο σε όλη τη χώρα μέχρι το 2020. Τα υπουργεία που χρειάζεται να δεσμευτούν για μια σειρά από ενέργειες είναι εκτός το Περιβάλλοντος, το υπουργείο Οικονομικών, το Εσωτερικών και το Δικαιοσύνης. Να σημειωθεί ότι σύμφωνα με πληροφορίες η Παγκόσμια Τράπεζα αμείβεται για τις υπηρεσίες της στο ελληνικό κτηματολόγιο από την Ε.Ε.

Αναφορικά με τη διαδικασία για το ΚΤΗΜΑ 16 (κτηματογράφηση περίπου 86 εκατομμυρίων στρεμμάτων, έκταση που αντιστοιχεί στο 63,5% της ελληνικής επικράτειας ή περί τα 16,5 εκατομμύρια δικαιώματα ιδιοκτησίας), έργο αρχικού προϋπολογισμού 460 εκατ. ευρώ, το διάστημα αυτό εξετάζονται οι 17 προσφυγές που έχουν κατατεθεί από τους συμμετέχοντες (συνολικά 24 διαφορετικά σχήματα με 111 προσφορές για τις 32 συμβάσεις). Εφόσον οι προσφεύγοντες δεν ικανοποιηθούν από τις απαντήσεις θα ακολουθήσουν πιθανότατα ένδικα μέσα, γεγονός που καθιστά αδύνατη την ακριβή εκτίμηση για το πότε θα ανοίξουν οι οικονομικές προσφορές, για να φθάσουμε εν τέλει στην υπογραφή συμβάσεων.

Σε κάθε περίπτωση τα χρονοδιαγράμματα είναι ασφυκτικά με δεδομένο ότι για να κλείσει ένας κύκλος κτηματογράφησης χρειάζεται κατά μέσο όρο (χωρίς σημαντικά απρόοπτα) 48 μήνες. Στην καλύτερη περίπτωση οι συμβάσεις για το ΚΤΗΜΑ 16 δύναται να υπογραφούν το πρώτο εξάμηνο του 2017. Αυτό σημαίνει όμως ότι θα έχουμε μπει στο πρώτο από τα 4 έτη όπου το έργο θα έπρεπε να εκτελείται για να ολοκληρωθεί στο τέλος του 2020.

Ως προς την τήρηση του χρονοδιαγράμματος, η διευθύνουσα σύμβουλος της ΕΚΧΑ Χριστίνα Κλωνάρη επεσήμανε στη «Ν», έπειτα από σχετική ερώτηση που της υπεβλήθη, πως είναι εφικτό «αρκεί όλοι οι εμπλεκόμενοι να λειτουργήσουν με απόλυτο συντονισμό. Χρειάζεται αποφασιστικότητα στην τήρηση των αναγκαίων δεσμεύσεων. Πρωτίστως πρέπει να έχουμε όλοι στο μυαλό μας το 2020 και τη μεγάλη ανάγκη η χώρα να αποκτήσει επιτέλους Κτηματολόγιο».

Για την πορεία της διαδικασίας πάντως καταγράφονται και διαφορετικές απόψεις. Μία εξ αυτών είναι πως δεν χρειάζεται η ΕΚΧΑ να περιμένει την έγκριση της κοινοτικής χρηματοδότησης και δύναται τάχιστα να ανοίξει τις οικονομικές προσφορές.

Το επιχείρημα αυτό βασίζεται σε δύο παραδοχές. Η πρώτη είναι πως το ΚΤΗΜΑ 16 μπορεί να χρηματοδοτηθεί από τα αποθεματικά της ΕΚΧΑ (περί τα 200 εκατ. ευρώ σήμερα, ποσό ωστόσο που δεν μένει σταθερό γιατί από κει πληρώνονται οι σε εκτέλεση συμβάσεις) και η δεύτερη πως οι εκπτώσεις που έχουν δοθεί είναι της τάξεως του 40% και ως εκ τούτου το κόστος του έργου περιορίζεται.

Το σίγουρο είναι πάντως ότι το έργο θα εξασφαλίσει μόνον τη χρηματοδότηση που θα θεωρηθεί ότι λείπει και αυτό έχει και άλλου τύπου προεκτάσεις, όπως είναι η εκκρεμότητα με τα ανείσπρακτα τέλη κτηματογράφησης.

Όσο και αν είναι πολιτικά εξαιρετικά δύσκολο (το απέφυγαν συστηματικά όλες οι τελευταίες κυβερνήσεις) το υπουργείο Περιβάλλοντος, αρμόδιο για το Κτηματολόγιο, θα πρέπει να δώσει το «πράσινο φως» για να κινηθεί η διαδικασία είσπραξης των τελών (35 ευρώ ανά δικαίωμα) τα οποία δεν έχουν καταβληθεί από τους πολίτες στο παρελθόν σε κάποια έργα κτηματογράφησης, μαζί με ένα «αναλογικό τέλος» που συνδέεται με την αξία του ακινήτου. Το συνολικό ποσό εκτιμάται πάνω από 150 εκατ. ευρώ και έχει ήδη προϋπολογιστεί στους πόρους για την εκτέλεση του έργου της κτηματογράφησης του υπολοίπου της χώρας.

Ακόμη, εκκρεμεί η διασφάλιση της χρηματοδότησης για το υπόλοιπο των δασικών χαρτών (50% της χώρας) που θα πρέπει να ολοκληρωθούν τα επόμενα δύο χρόνια. Η Ευρωπαϊκή Ένωση, στο μεταξύ, απειλεί να ζητήσει την επιστροφή των 34 εκατ. ευρώ με τα οποία χρηματοδότησε τους δασικούς χάρτες της πρώτης φάσης, αν αυτοί δεν κυρωθούν μέχρι τον Μάρτιο του 2017.

Στον μακρύ κατάλογο των ανοιχτών ζητημάτων περιλαμβάνεται μεταξύ άλλων και η τύχη των αρχείων των υποθηκοφυλακείων που θα καταργηθούν, που θα πρέπει να ψηφιοποιηθούν ώστε να μπορούν να είναι στη συνέχεια προσβάσιμα από κάθε ενδιαφερόμενο πολίτη.

Ο ρόλος της Παγκόσμιας Τράπεζας

Η Παγκόσμια Τράπεζα ειδικότερα έχει αναλάβει την υλοποίηση έργου τεχνικής βοήθειας με τρία αντικείμενα:

Α) Την υποστήριξη του συστήματος διοίκησης και ποιότητας έργων. Σε αυτό περιλαμβάνεται η δημιουργία ειδικού λογισμικού παρακολούθησης, η βελτίωση των διαδικασιών που ακολουθούνται κατά την κτηματογράφηση και τον έλεγχο ποιότητας, καθώς και η μόνιμη παρουσία ειδικών εμπειρογνωμόνων με αντικείμενο τη διοίκηση έργων.

Β) Την εισήγηση σχετικά με την οριστική δομή των κτηματολογικών γραφείων που θα αντικαταστήσουν τα υποθηκοφυλακεία μετά το 2020, η οποία περιλαμβάνει και το οικονομοτεχνικό μοντέλο λειτουργίας τους. Επίσης, την κατάρτιση του «οδικού χάρτη» που θα ακολουθηθεί ώστε οι διαδικασίες της υλοποίησης της κτηματογράφησης, της σταδιακής συγχώνευσης - κατάργησης των υποθηκοφυλακείων και της λειτουργίας των οριστικών κτηματολογικών γραφείων, καθώς και προαπαιτούμενα όπως οι δασικοί χάρτες και η γραμμή του αιγιαλού, να συντονιστούν και να οδηγήσουν στο νέο Κτηματολόγιο που θα λειτουργεί σε όλη τη χώρα μετά την ολοκλήρωση του έργου.

Γ) Την υποστήριξη της Πολιτείας στην προδιαγραφή και σχεδίαση της «Εθνικής Υποδομής Γεωχωρικών Δεδομένων», μέσω της οποίας θα αξιοποιηθούν τα ψηφιακά δεδομένα που συλλέγονται κατά την κτηματογράφηση, καθώς και πολλά άλλα σύνολα δεδομένων, με στόχο την υποστήριξη αναπτυξιακών έργων.

Για την ιστορία

Η δημιουργία Κτηματολογίου ξεκίνησε την περίοδο 1995-1999 με την αποκαλούμενη 1η γενιά κτηματογράφησης και το 17,8% των δικαιωμάτων ιδιοκτησίας. Ακολούθησε η 2η το 2008 με το 21,5% των δικαιωμάτων, η 3η το 2008 με το 18,3% και βρισκόμαστε στην 4η γενιά όπου το 2013 αποφασίστηκε να προχωρήσει η κτηματογράφηση του υπολοίπου της χώρας, με ένα «πακέτο» διαγωνισμών για τα εναπομείναντα περίπου 16,5 εκατ. δικαιώματα ιδιοκτησίας. Ο πρώτος διαγωνισμός για την ολοκλήρωση του Κτηματολογίου ακυρώθηκε και τώρα είναι σε εξέλιξη ο δεύτερος (ΚΤΗΜΑ 16).