Τα «στοιχήματα» και οι κίνδυνοι του νέου προϋπολογισμού

Από την έντυπη έκδοση 

Του Θάνου Τσίρου
 [email protected]

Με την αγωνία του οικονομικού επιτελείου να κορυφώνεται όσον αφορά την εκτέλεση του φετινού προϋπολογισμού, ειδικά στο σκέλος των εσόδων, οι υπηρεσίες του υπουργείου Οικονομικών μπαίνουν στην τελική ευθεία για την προετοιμασία του προϋπολογισμού του 2017.

Δεδομένου ότι το προσχέδιο του κρατικού προϋπολογισμού θα πρέπει να έχει κατατεθεί στη Βουλή μέχρι τις 3 Οκτωβρίου, στο Γενικό Λογιστήριο έχουν ήδη φτάσει οι προβλέψεις των υπηρεσιακών παραγόντων όσον αφορά την απόδοση των φόρων κατά την επόμενη χρονιά.

Ο προϋπολογισμός του 2017 χαρακτηρίζεται από αυξημένο ρίσκο καθώς στηρίζεται σε «αλληλοσυγκρουόμενες» παραδοχές.

Προβλέπει επιστροφή στην ανάπτυξη -και μάλιστα με ρυθμό 2,7%, όταν ακόμη δεν έχουν φανεί δείγματα επιστροφής της οικονομίας σε θετικό πρόσημο- παρά την επιβολή νέων μέτρων τόσο στο φορολογικό όσο και στο ασφαλιστικό πεδίο.

Οι αριθμοί πάνω στους οποίους θα συνταχθεί το προσχέδιο είναι αποκαλυπτικοί:

1 Το ΑΕΠ εκτιμάται ότι θα διαμορφωθεί περίπου 6 δισ. ευρώ υψηλότερα -σε τρέχουσες τιμές- συγκριτικά με το 2016, φτάνοντας στα 181 δισ. ευρώ έναντι 175 δισ. ευρώ (σ.σ.: το ΑΕΠ θα κλείσει φέτος στα 175 δισ. ευρώ υπό την προϋπόθεση ότι στο β’ εξάμηνο θα υπάρξει έστω και μικρή ανάπτυξη).

2 Τα φορολογικά έσοδα αναμένεται να προβλεφθούν στα 47-48 δισ. ευρώ, αυξημένα κατά τουλάχιστον 2,5 δισ. ευρώ συγκριτικά με το 2016 και αυτό υπό την προϋπόθεση ότι θα εκπληρωθούν οι φετινοί δημοσιονομικοί στόχοι. Για ολόκληρο το 2016 έχει προβλεφθεί ότι τα έσοδα θα ανέλθουν στα 44,766 δισ. ευρώ, εκ των οποίων έχουν εισπραχθεί μέχρι στιγμής κάτι περισσότερο από το 50%.

3 Το πρωτογενές πλεόνασμα θα πρέπει να φτάσει στο 1,75% του ΑΕΠ ή στα 3,2 δισ. ευρώ έναντι 0,5% ή 900 εκατ. ευρώ που προβλέπονται για φέτος.

4 Τα έσοδα της επόμενης χρονιάς θα «στηριχτούν» σε νέα εισπρακτικά μέτρα συνολικού ύψους περίπου 4,3 δισ. ευρώ. Το 1,4 δισ. ευρώ είναι προγραμματισμένο να προέλθει από την ασφαλιστική μεταρρύθμιση, το 1,4 δισ. ευρώ από το νέο καθεστώς φορολόγησης των εισοδημάτων και το 1,5 δισ. ευρώ από τις αυξήσεις που επιβλήθηκαν στους έμμεσους φόρους, κατά κύριο λόγο στον ΦΠΑ αλλά και στη φορολογία των καυσίμων. Η αύξηση του πρωτογενούς πλεονάσματος θα προβλεφθεί ότι θα προέλθει σχεδόν στο σύνολό της από το σκέλος των εσόδων και τα νέα εισπρακτικά μέτρα.

Οι παρεμβάσεις στο σκέλος των δαπανών θα είναι ελάχιστες. Οι δαπάνες του τακτικού προϋπολογισμού για το 2017 αναμένεται να κινηθούν στα επίπεδα των 49 δισ. ευρώ, δηλαδή περίπου στα ίδια επίπεδα με αυτά του 2016.Λιγότεροι αναμένεται να είναι μόνο οι τόκοι για την εξυπηρέτηση του δημόσιου χρέους, καθώς το κονδύλι που αναμένεται να εμφανιστεί τον Οκτώβριο στο προσχέδιο του προϋπολογισμού για το 2017 θα είναι της τάξης των 5,75 δισ. ευρώ, έναντι 5,93 δισ. ευρώ που έχουν εγγραφεί στον φετινό προϋπολογισμό.

Οι πρωτογενείς δαπάνες αναμένεται να διαμορφωθούν το 2017 στα 43,275 δισ. ευρώ. Εκκρεμεί για το υπουργείο Οικονομικών η κάλυψη δημοσιονομικού κενού της τάξης των 100 εκατ. ευρώ, αλλά και η εξεύρεση τρόπων χρηματοδότησης για την καταβολή του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος μέσα στο 2017.

Θεωρείται πιθανό ότι θα υπάρξουν κάποιες παρεμβάσεις και στο σκέλος των δαπανών, δεν αναμένεται ωστόσο να διαφοροποιήσουν σημαντικά την εικόνα σε σχέση με το 2016.

Για να συγκεντρωθούν τα φορολογικά έσοδα των 47-48 δισ. ευρώ έμφαση θα δοθεί κατά κύριο λόγο στον φόρο εισοδήματος φυσικών προσώπων, στον ΦΠΑ και στον ειδικό φόρο των καυσίμων. Ειδικότερα:

1 Στον ΦΠΑ τα έσοδα θα προϋπολογιστεί ότι θα ξεπεράσουν τα 15 δισ. ευρώ μέσα στο 2017, τη στιγμή που για το 2016 προβλέπεται να εισπραχθούν περίπου 14,376 δισ. ευρώ. Η πρόβλεψη για σημαντική αύξηση θα γίνει εξαιτίας των ακόλουθων λόγων:

• Θα επεκταθεί σε όλα τα νησιά το κανονικό σύστημα του ΦΠΑ. Από τις αρχές του έτους δεν θα υπάρχει πλέον ειδικό καθεστώς, κάτι που σημαίνει ότι σε ολόκληρο το Αιγαίο θα ισχύουν οι συντελεστές 13% και 24%.
• Θα ισχύσει για έναν ολόκληρο χρόνο -και όχι για ένα επτάμηνο όπως συνέβη μέσα στο 2016- ο αυξημένος κανονικός συντελεστής του 24%, κάτι που από μόνο του εκτιμάται ότι θα αποφέρει στα ταμεία περίπου 400 εκατ. ευρώ.
• Θα αυξηθούν τα έσοδα από τον ΦΠΑ στα καύσιμα καθώς ο συντελεστής του 24% θα επιβάλλεται επί υψηλότερης τιμής (λόγω της αύξησης του ειδικού φόρου).
• Ο 4ος λόγος αφορά την ενίσχυση των εσόδων λόγω της πρόβλεψης για ανάπτυξη. Η αύξηση του ΑΕΠ εκτιμάται ότι σε ένα μεγάλο βαθμό θα προέλθει και από την τόνωση της ιδιωτικής κατανάλωσης, κάτι που εκτιμάται ότι θα φέρει και περισσότερα έσοδα από ΦΠΑ.

2 Στα έσοδα από τον φόρο εισοδήματος φυσικών προσώπων. Η πρόβλεψη για το 2017 θα ξεπεράσει τα 8,5-9 δισ. ευρώ έναντι 7,834 δισ. ευρώ που είναι η πρόβλεψη για το 2016. Η νέα κλίμακα φορολογίας εισοδήματος και η νέα κλίμακα υπολογισμού της εισφοράς αλληλεγγύης αναμένεται να αποφέρει τα πρόσθετα έσοδα.

Καθοριστικός ο Σεπτέμβριος

Τα μεγέθη του προσχεδίου αναμένεται να οριστικοποιηθούν στη λεπτομέρειά τους μέσα στον Σεπτέμβριο, χωρίς το Γενικό Λογιστήριο να έχει σχηματίσει σαφή εικόνα για την εκτέλεση του φετινού προϋπολογισμού. Μετά τη μετάθεση στην έναρξη της διαδικασίας πληρωμής του ΕΝΦΙΑ, συσσωρεύτηκαν ακόμη περισσότερα φορολογικά βάρη για το τελευταίο 4μηνο. Καθοριστικός θα είναι ο Σεπτέμβριος καθώς θα είναι ο πρώτος μήνας κατά τον οποίο θα συμπέσει χρονικά η πληρωμή του φόρου εισοδήματος (από φυσικά πρόσωπα και επιχειρήσεις) με τον ΕΝΦΙΑ.

Εκπλήρωση του στόχου τον Σεπτέμβριο θα σηματοδοτήσει σε μεγάλο βαθμό και την επίτευξη του βασικού δημοσιονομικού στόχου για ολόκληρη τη χρονιά που θέλει το πρωτογενές πλεόνασμα στο +0,5% ή περίπου στα 900 εκατ. ευρώ. Πάντως, το γεγονός ότι το οικονομικό επιτελείο θα σχηματίσει σαφή εικόνα για τον φετινό προϋπολογισμό ουσιαστικά μετά την κατάθεση του προσχεδίου του 2017 στη Βουλή, αφήνει περιθώρια και για σημαντικές αλλαγές με το τελικό σχέδιο του προϋπολογισμού, η κατάθεση του οποίου αναμένεται μέσα στον Νοέμβριο.