Το ψαλίδι σε μισθούς - συντάξεις «κουρεύει» τα φορολογικά έσοδα

Από την έντυπη έκδοση

Του Θάνου Τσίρου
[email protected]

Νέα μείωση της «φορολογητέας ύλης» αναμένεται να αποκαλύψει η οριστική εκκαθάριση των φετινών φορολογικών δηλώσεων, η οποία βρίσκεται σε εξέλιξη.

Η συνεχιζόμενη μείωση των μέσων αποδοχών για τους μισθωτούς στον ιδιωτικό τομέα, η μετατροπή θέσεων εργασίας από πλήρους απασχόλησης σε μερικής, αλλά και η περικοπή των συντάξεων -το 2015 θεσπίστηκε η εισφορά υπέρ υγείας σε όλες τις κύριες και επικουρικές συντάξεις, με αποτέλεσμα να περιοριστούν τα πραγματικά εισοδήματα- θα έχουν ως αποτέλεσμα τα τελικά στοιχεία να δείξουν νέα συρρίκνωση εισοδημάτων, η οποία δεν αποκλείεται να ξεπεράσει το 1-1,5 δισ. ευρώ με ό,τι αυτό συνεπάγεται τόσο για τα φορολογικά έσοδα όσο και για τις εισπράξεις των ασφαλιστικών ταμείων. Ιδιαίτερη ανησυχία υπάρχει και για τα εισοδήματα των επαγγελματιών και των επιχειρήσεων που θα αποτυπωθούν στις νέες δηλώσεις.

Υπό το βάρος της αβεβαιότητας που επικράτησε πέρυσι στην Ελλάδα, αλλά και της αύξησης των φορολογικών συντελεστών -τα νομικά πρόσωπα θα φορολογηθούν φέτος με συντελεστή 29% για τα εισοδήματα του 2015, ενώ για τους μικρομεσαίους κυριαρχεί η αύξηση της προκαταβολής φόρου-, είναι πολύ πιθανό επιτηδευματίες και επαγγελματίες να δηλώσουν ακόμη χαμηλότερα κέρδη σε σχέση με πέρυσι.

Στο σύνολο της χώρας τα φυσικά πρόσωπα -περίπου 8,5 εκατομμύρια άτομα- δήλωσαν στις δηλώσεις του 2015 το ποσό των 74 δισ. ευρώ. Από αυτά:

1. Τα 32 δισ. ευρώ προήλθαν από μισθούς δημόσιου και ιδιωτικού τομέα.

2. Τα 24,6 δισ. ευρώ προήλθαν από συντάξεις.

3. Περίπου πέντε δισ. ευρώ δήλωσαν αυτοαπασχολούμενοι και ελεύθεροι επαγγελματίες.

4. Μόλις 1,35 δισ. ευρώ ήταν τα αγροτικά εισοδήματα.

Οι πρώτες σαφείς ενδείξεις ότι θα υπάρξει και φέτος μείωση της «φορολογητέας ύλης» προέρχονται από τα στοιχεία που συγκεντρώνει το ΙΚΑ από την επεξεργασία των αναλυτικών περιοδικών δηλώσεων που υποβάλλουν οι εργοδότες, δηλαδή το σύνολο των επιχειρήσεων του ιδιωτικού τομέα που απασχολεί προσωπικό. Σύμφωνα με τα στοιχεία που επεξεργάστηκε η «Ν»:

1. Τον Οκτώβριο του 2015 -είναι ο τελευταίος μήνας για τον οποίο υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία- η μηνιαία δαπάνη για μισθούς, στον ιδιωτικό τομέα, διαμορφώθηκε περίπου σε 1,85 δισ. ευρώ, ποσό κατά 50 εκατ. ευρώ μικρότερο σε σχέση με αυτό του Ιουλίου του 2015, αλλά και του Ιουλίου του 2014.

2. Ο μέσος μισθός τον Οκτώβριο του 2015 ανήλθε στα 961,34 ευρώ μικτά (σ.σ.: το ποσό περιλαμβάνει και τις ασφαλιστικές εισφορές, αλλά και τον φόρο εισοδήματος) από 985,44 ευρώ που ήταν τον Ιούλιο του 2015 και 1.034,03 ευρώ που ήταν τον Ιούλιο του 2014.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η μείωση της μισθολογικής δαπάνης καταγράφεται στα επίσημα στοιχεία παρά την αύξηση που παρατηρείται στον αριθμό των ασφαλισμένων. Ειδικότερα, τον Οκτώβριο του 2015 οι υπηρεσίες του ΙΚΑ μέτρησαν 1,924 εκατ. ασφαλισμένους έναντι 1,834 εκατ. τον Ιούλιο του 2014 και 1,568 εκατ. τον Ιούλιο του 2013.

Δυστυχώς, το όφελος που θα μπορούσε να υπάρξει για την οικονομία από την αύξηση των ασφαλισμένων -σε ένα βαθμό οφείλεται στη μείωση της ανεργίας την τελευταία 3ετία και σε ένα βαθμό στα πολύ υψηλά πρόστιμα για την ανασφάλιστη εργασία που ανάγκασαν πολλές επιχειρήσεις, ειδικά μικρομεσαίες, να δηλώσουν τους εργαζόμενούς τους- ψαλιδίστηκε από δύο παράγοντες:

1. Πρώτον, την αντικατάσταση θέσεων πλήρους απασχόλησης από θέσεις μερικής απασχόλησης.

2. Δεύτερον, από τη συνεχιζόμενη μείωση των μισθών, η οποία κατά κύριο λόγο οφείλεται στην υπογραφή ολοένα και περισσότερων ατομικών συμβάσεων.

Αποκαλυπτικά είναι τα ακόλουθα στοιχεία:

* Ο καταγεγραμμένος αριθμός όσων απασχολούνται μερικώς (δηλαδή για μερικές ώρες την ημέρα και όχι απαραίτητα όλες τις μέρες της εβδομάδας) ανήλθε τον Οκτώβριο του 2015 στα 536.182 άτομα. Ο αντίστοιχος αριθμός του Ιουλίου του 2015 ήταν 506.026 άτομα, που σημαίνει ότι μέσα σε ένα τρίμηνο προστέθηκαν 30.000 μερικώς απασχολούμενοι στις λίστες του ΙΚΑ. Μέσα στην κρίση (από τον Ιούλιο του 2009 μέχρι τον Οκτώβριο του 2015) ο αριθμός των μερικώς απασχολούμενων έχει αυξηθεί κατά 112% (από 253.226 άτομα σε 536.182 άτομα), όταν ο συνολικός αριθμός των ασφαλισμένων έχει αυξηθεί μόλις κατά 3% (από 1.873.075 άτομα σε 1.924.766 άτομα). Είναι προφανές ότι η μερική απασχόληση έχει υποκαταστήσει την πλήρη απασχόληση. Και αυτό διότι ο αριθμός των πλήρως απασχολούμενων περιορίστηκε σε 1.390.114 άτομα τον Οκτώβριο του 2015 έναντι 1.609.996 ατόμων τον Ιούλιο του 2009.

* Η αμοιβή των μερικώς απασχολούμενων έχει μειωθεί κατά 33% από τον Ιούλιο του 2009 μέχρι και τον Οκτώβριο του 2015, περισσότερο απ’ ό,τι και η αμοιβή των πλήρως απασχολούμενων. Τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία δείχνουν ότι η μερική απασχόληση αμείβεται κατά μέσο όρο με 405,31 ευρώ μικτά, όταν τον Ιούλιο του 2009 το ποσό έφτανε στα 605,61 ευρώ. Για τους μερικώς απασχολούμενους οι αμοιβές έχουν επιστρέψει στα δεδομένα της… δραχμής, καθώς ακόμη και τον Ιούλιο του 2004 η μερική απασχόληση αμειβόταν με 462,39 ευρώ. Άνδρες και γυναίκες δεν εμφανίζουν ουσιαστική διαφορά, καθώς οι μεν εισπράττουν 404,6 ευρώ κατά μέσο όρο και οι δε 405,53 ευρώ.

* Η αμοιβή των πλήρως απασχολούμενων έχει επίσης ψαλιδιστεί στα χρόνια των μνημονίων, αλλά σαφώς λιγότερο σε σχέση με την αντίστοιχη των μερικώς απασχολούμενων.