«Το οικονομικό μας μέλλον βρίσκεται εκτός Ελλάδος. Πρέπει να γίνουν οι εξαγωγές η πρώτη προτεραιότητα και σκοπός της οικονομικής πολιτικής της κυβέρνησης και να εκπονηθεί και να εφαρμοστεί μια Εθνική Στρατηγική Εξαγωγών». Αυτό είναι το βασικό συμπέρασμα του 4ου Πανελληνίου Συνεδρίου Ανάπτυξης Εξαγωγών που διοργάνωσε ο ΣΕΒΕ.
Ελληνικές εξαγωγές: Χαρακτηριστικά
«Το ποσοστό των εξαγωγών προς τις εισαγωγές για το 2004 ανήλθε στο 28,3%, που αποτελεί και το χαμηλότερο ποσοστό της τελευταίας πενταετίας. Η συμμετοχή της Ελλάδας στο εξαγωγικό εμπόριο της ΕΕ βαίνει συνεχώς μειούμενη, όπως σταθερά χαμηλό είναι και το ποσοστό των εξαγωγών της χώρας μας σε σχέση προς το ΑΕΠ, που είναι και ο πιο αξιόπιστος δείκτης εξωστρέφειας.
Δυσανάλογα λίγες σε σχέση με το μέγεθος της Οικονομίας της χώρας (1/3 των εξαγωγών της Πορτογαλίας και 1/10 της Αυστρίας
Δεν φαίνεται να βελτιώνονται ούτε οι εξαγωγές των κλάδων τεχνολογικής έντασης. Βελτιώνονται όμως οι εξαγωγές κλάδων που τύγχαναν κρατικών επιδοτήσεων μόλις λήξουν αυτές.
Οι ελληνικές εξαγωγές είναι μακριά από το πρότυπο του υγιούς εμπορίου δηλαδή το ενδοκλαδικό (οι ίδιοι κλάδοι και να εισάγουν και να εξάγουν) και βρίσκονται πιο κοντά στο διακλαδικό (άλλοι κλάδοι εισάγουν και άλλοι εξάγουν) που είναι ευάλωτο.
Η Ελλάδα χάνει μερίδια στην Ε.Ε. και τα κερδίζει στα Βαλκάνια. Θα συνεχιστεί όμως αυτό όταν θα αναπτυχθούν καλύτερα οι βαλκανικές χώρες;
Τα ελληνικά προϊόντα απουσιάζουν παντελώς από τις μεγάλες και τις αναδυόμενες αγορές και οι ελληνικές εταιρίες αδυνατούν στην πλειοψηφία τους να καταλάβουν έγκαιρα τα μελλοντικά καταναλωτικά πρότυπα (σε 5-10 χρόνια) και να προσαρμόσουν τα προϊόντα τους.
Οι δώδεκα πληγές
1. Γραφειοκρατία και Αναποτελεσματικό Κράτος (ανεκπαίδευτοι, περιορισμένων δυνατοτήτων και χωρίς κίνητρα εργαζόμενοι)
2. Σημαντική Παραοικονομία και Τεράστια Εισφοροδιαφυγή
3. Υψηλοί Φορολογικοί Συντελεστές
4. Συμφόρηση στα Δικαστήρια, Εξαιρετικά Καθυστερημένες Αποφάσεις
5. Διαφθορά, Αδιαφάνεια και Αναξιοπιστία
6. Ασαφές / Αβέβαιο Νομοθετικό Πλαίσιο
7. Δυσκολίες στην Έναρξη, Λειτουργία και Κλείσιμο (πτωχευτικό δίκαιο) Επιχειρήσεων
8. Έλλειψη Ανταγωνισμού: Καθυστέρηση Ανοίγματος Αγορών σε Κρίσιμους Τομείς, Μονοπώλια, Κλειστά Επαγγέλματα, Συντεχνίες
9. Υστέρηση σε Ευρυζωνικές Υποδομές για την Κοινωνία της Πληροφορίας και Γνώσης
10. Εκπαιδευτικό Σύστημα μη Συνδεδεμένο με τις Ανάγκες των Επιχειρήσεων και της Αγορά Εργασίας
11. Έλλειψη Καινοτομίας για Εμπορικά Εκμεταλλεύσιμα Προϊόντα / Υπηρεσίες
12. Απουσία Επιχειρηματικότητας Υψηλών Προοπτικών και Δυσκολία Εξεύρεσης Κεφαλαίων για Νέες Επιχειρήσεις
Αδυναμίες ελληνικών επιχειρήσεων
Η μεγάλη πλειονότητα των ελληνικών επιχειρήσεων που είναι μικρομεσαίες στερούνται ενός ακόμα και στοιχειώδους Επιχειρησιακού Σχεδίου. Φυσικά στερούνται και της αντίστοιχης στρατηγικής. Η έλλειψη αυτή αποτελεί μία από τις βασικές αιτίες της δυσπραγίας των επιχειρήσεων και ιδίως των εξαγωγικών που λειτουργούν σε ένα πλαίσιο μεγαλύτερων αβεβαιοτήτων λόγω των συνεχών αλλαγών στο παγκόσμιο περιβάλλον.
Αδυναμία προσέγγισης και δημιουργίας δικτύων διανομής
Οι Έλληνες εξαγωγείς δίδουν περισσότερη βαρύτητα στο προϊόν και στην τιμή παρά στα δίκτυα διανομής.
Αυτό μάλλον αιτιολογεί και το γιατί οι Έλληνες εξαγωγείς δύσκολα προσεγγίζουν τις χώρες με δομημένα δίκτυα (Δυτ. Ευρώπη) ενώ νιώθουν περισσότερο άνετα σε χώρες με αδόμητα δίκτυα (Ανατολική Ευρώπη, Μέση Ανατολή).
Κατά κανόνα, πάνε καλά οι εξαγωγές μας όταν είμαστε προμηθευτές ή υπεργολάβοι άλλων βιομηχανιών όπου δεν απαιτείται δίκτυο. Διαφορετικά καταφεύγουμε σε outsourcing δίκτυα (αντιπροσώπους) και όχι σε δόμηση ιδίων δικτύων.
Το Ελληνικό κράτος περισσότερο χρηματοδοτεί ενέργειες για το προϊόν (εκθέσεις, προβολές, κ.λπ) παρά για τη δημιουργία δικτύων διανομής
Οι προσπάθειες φορέων όπως ο ΟΠΕ κ.λπ. περισσότερο εστιάζουν σε συνέργιες marketing (π.χ. συμμετοχή σε εκθέσεις, προβολή στα media, κ.λπ) παρά σε συνέργιες στα πωλήσεις (όπως ανάπτυξη κοινών δικτύων διανομής)
Προϋποθέσεις βελτίωσης εξωστρέφειας και ανταγωνιστικότητας
Η νέα εκκίνηση για την ενδυνάμωση του ρυθμού ανάπτυξης πρέπει να προέλθει από την ενίσχυση της εξωστρέφειας της οικονομίας μέσω της ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας (επιχειρηματικής και εθνικής).
Για να γίνει αυτό υπάρχει άμεση ανάγκη να προχωρήσουν (α) διαρθρωτικές αλλαγές στην παραγωγική δομή και (β) να ενισχυθεί ο εξαγωγικός προσανατολισμός της οικονομίας.
Απαιτείται επίσης υποστήριξη εσωτερικών δικτύων και συνεργασιών και ενίσχυση της διασύνδεσής τους με διεθνή δίκτυα.
Να υπάρξει στη χώρα πλαίσιο στήριξης των εξαγωγικών επιχειρήσεων με προτεραιότητα την έρευνα, την τεχνολογία, την καινοτομία, την δημιουργία συνεργασιών και ειδικών σχημάτων κυρίως για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις.
Να αναλάβει, αν είναι δυνατόν, ένα πρόσωπο στη χώρα μας (ένας υπουργός ή ένας γενικός γραμματέας), τη διαχείριση του διεθνούς εμπορίου και των διεθνών οικονομικών σχέσεων, έχοντας κάτω από τη δικαιοδοσία του όλους τους κρατικούς φορείς που έχουν σχέση με το διεθνές εμπόριο (ΟΠΕ, ΟΑΕΠ Εμπορικούς Ακολούθους κλπ), με δικό του τακτικό προϋπολογισμό, σύμφωνο με αυτούς των κυριότερων ανταγωνιστών μας.
Απαιτείται η δημιουργία και η συστηματική προβολή ενός ισχυρού συλλογικού «Brand Νame» για τη χώρα.
Κατευθύνσεις για τις ελληνικές εξαγωγές
Στρατηγική για τις μεγάλες και τις καινούργιες αγορές (ΗΠΑ, Ιαπωνία, Καναδάς, Αυστραλία, Βραζιλία, Κίνα, Ινδία)
Αξιοποίηση ελληνικής κουζίνας, ξενοδοχείων και ελληνικών εστιατορίων για τα τρόφιμα
Αξιοποίηση του τουρισμού (εξαγωγές μέσα στη χώρα)
Η ραγδαία συρρίκνωση του χρόνου ζωής των προϊόντων που από τα 25 χρόνια κατά μέσο όρο έχει φθάσει στον 1,5 μήνα μας καθοδηγεί στη δημιουργία καινοτόμων προϊόντων.
Οι Έλληνες παραγωγοί πρέπει να στραφούν προς την παραγωγή προϊόντων με μεγάλη άϋλη αξία.
Μεγάλες δυνατότητες στις εξαγωγές όχι μόνο προϊόντων αλλά και υπηρεσιών όπως μεταφορές, τράπεζες, εκπαίδευση, logistics κλπ
Τι μπορεί να κάνει το κράτος
- Καλλιέργεια της εξωστρέφειας των επιχειρήσεων
- Κινητοποίηση διπλωματικών υπηρεσιών για την προώθηση των οικονομικών συμφερόντων της χώρας
- Ίδρυση ιδιωτικών γραφείων προώθησης εξαγωγών με νοοτροπία μάρκετινγκ και αμοιβή ανάλογη με τα αποτελέσματα
- Μίμηση επιτυχημένων παραδειγμάτων άλλων μικρών χωρών που αποδείχθηκαν πρότυπα εξωστρέφειας, επιτυχούς διεθνοποίησης και εξαγωγικών επιδόσεων (Φινλανδία, Ιρλανδία, Νέα Ζηλανδία και Χιλή)
Κοινά σημεία στις στρατηγικές αυτών των χωρών ήταν:
Πάταξη της γραφειοκρατίας και της διαφθοράς
Δημιουργία δομών ενίσχυσης/ επιβράβευσης της εξωστρέφειας και στήριξης των εξαγωγών
Συστηματική εκπαίδευση ανθρώπινου δυναμικού
Στενή συνεργασία δημόσιου και ιδιωτικού τομέα βασισμένη σε στόχους και στρατηγική
Αποκρατικοποιήσεις
Μείωση φορολογικών συντελεστών
Μηχανισμοί στήριξης των εξαγωγών
Θα πρέπει να αναβαθμιστούν ουσιαστικά οι μηχανισμοί στήριξης και προγραμματισμού της εξαγωγικής προσπάθειας που διαθέτει σήμερα η Ελληνική Πολιτεία (Γραφεία Οικονομικών και Εμπορικών Υποθέσεων, ΟΠΕ, ΟΑΕΠ, ΕΛΚΕ, ΔΕΘ-ΗΕLEXPO, Εθνικό Συμβούλιο Εξαγωγών, κ.λ.π.) ώστε να στηρίξουν ενεργά και αποτελεσματικά την διεθνή δραστηριοποίηση των ελληνικών επιχειρήσεων, σε εξαγωγές προϊόντων και υπηρεσιών και επενδύσεις.
Μεσοπρόθεσμες Στρατηγικές: Επιλεγμένες Δράσεις στους τομείς:
· Ναυτιλία
· Νέες Μορφές Τουρισμού
· High Tech: Τεχνολογικά Πάρκα και Αναδυόμενοι Σχηματισμοί (Clusters)
· Επώνυμα Γεωργικά Προϊόντα
· Πολιτισμικές Υπηρεσίες
· Ήπιες Μορφές Ενέργειας (Έρευνα, Ανάπτυξη και Κατασκευές)
· Επιλεγμένες Μεταπτυχιακές Σχολές
· Εμπορευματικά Κέντρα
Τι να κάνουν οι ελληνικές εταιρίες
Μπορεί μια ελληνική εταιρία να γίνει σημαντική ακόμα και σε τεχνολογικό τομέα αρκεί να έχει:
Στόχους
Marketing plan
Σωστή πολιτική προσωπικού
Σωστή χρηματοδότηση
Συνεχή προσπάθεια
Συνεχή ενημέρωση
Συνεχή αλλαγή
Παρουσία στην κατάλληλη αγορά, στην κατάλληλη ώρα
Η Κίνα
Έχει σημειώσει σημαντική πρόοδο στην οικονομία ως αποτέλεσμα μιας συγκεκριμένης και πολύ σωστής στρατηγικής που εφαρμόζει. Μύθος είναι ότι η Κίνα, έχει μόνο φτηνό εργατικό κόστος. Έχει και πολύ καλή οργάνωση. Μύθος είναι ότι η Κίνα δεν βγάζει ποιότητα.
Η Κίνα δεν είναι μόνο απειλή αλλά είναι και πρόκληση, πρέπει να μάθουμε από τους Κινέζους γιατί υπάρχουν πράγματα που τα κάνουν πολύ σωστά.
Υπάρχει ένα μεγάλο κομμάτι του καταναλωτικού κοινού στην Κίνα που ζητάει ξένα προϊόντα.
Χωρίς branded προϊόντα και χωρίς image στην Κίνα δεν πουλάς τίποτα.
Για να μπορέσει η Ελλάδα να πουλήσει προϊόντα στην Κίνα θα χρειαστεί μια μεγάλη καμπάνια για να δημιουργηθεί Greek Brand Image. Μπορούν με μικρή επένδυση, ολόκληροι κλάδοι να αξιοποιήσουν αυτή την τεράστια αγορά
Ο ελληνικός τουρισμός
Βρίσκεται σε μια μετέωρη κατάσταση μεταξύ στασιμότητας και ύφεσης. Θα πρέπει να δρομολογηθούν συντονισμένες προσπάθειες και ενέργειες σε όλα τα επίπεδα.
Ο ελληνικός τουρισμός θα πρέπει να στοχεύσει έως το 2010 τουλάχιστον στις 16,3 εκ. αφίξεις και 13,6 δισ. ευρώ.
Επιβάλλεται η αναδιάρθρωση του χαρτοφυλακίου του ελληνικού τουριστικού προϊόντος. Ο νέος αναπτυξιακός νόμος για τον τουρισμού είναι καλός, αλλά ασαφές το θεσμικό του πλαίσιο.
Στα επόμενα χρόνια αναμένονται σημαντικές ιδιωτικές επενδύσεις, ενώ θα πρέπει να δώσουμε βάση στην εξειδίκευση των τουριστικών προϊόντων στο κόσμο.
Η προβολή των ελληνικών προϊόντων, του ελληνικού τουρισμού και της εικόνας της χώρας προς τα έξω πάνε μαζί.
Ελληνικά αγροτικά προϊόντα
- Η παραγωγική μας μηχανή σε όλα τα επίπεδα πρέπει να προσαρμοσθεί στις απαιτήσεις της διεθνούς αγοράς.
- Να τοποθετηθεί ο στόχος της μεταποίησης της αγροτικής παραγωγής της χώρας.
- Το ελληνικό σύστημα πιστοποίησης ποιότητας είναι πολύ καλό και πρέπει να προσπαθήσουμε να το προωθήσουμε ώστε να καθιερωθεί στην ΕΕ.
Την ώρα που στο διεθνές λιανεμπόριο υπήρξαν συγχωνεύσεις και εξαγορές που οδήγησαν σε τεράστιες εταιρίες και συνθήκες ολιγοψωνίου η ελληνική παραγωγή συνεχίζεται να εξάγεται κατακερματισμένη. Κατά συνέπεια οι ελληνικές εταιρίες πρέπει να συνεργαστούν μεταξύ τους για να ικανοποιούν τις ποσοτικές απαιτήσεις των αγορών.
Υπάρχει ανάγκη πιστοποίησης των κρητικών εξαγόμενων προϊόντων από ένα ανεξάρτητο φορέα και κοινής δράσης όλων των εμπλεκόμενων φορέων στην αντίληψη ότι η κρητική διατροφή πρέπει να αποτελέσει το μοχλό ανάπτυξης ενός Διατροφικού Τουρισμού».