Το «πράσινο φως» από τους θεσμούς φέρεται να έχει πάρει το σχέδιο της κυβέρνησης για την ανασυγκρότηση της ελληνικής γεωργίας, στο επίκεντρο του οποίου βρίσκεται η στήριξη των κατ’ επάγγελμα αγροτών -που προσδιορίζονται σε 275.000-, το κόστος παραγωγής και η προώθηση εξαγωγών, ενώ ειδικά για τους νέους αγρότες δρομολογείται από το νέο Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης (ΠΑΑ) ένα διπλό «πακέτο» στήριξης.
Το «πράσινο φως» από τους θεσμούς φέρεται να έχει πάρει το σχέδιο της κυβέρνησης για την ανασυγκρότηση της ελληνικής γεωργίας, στο επίκεντρο του οποίου βρίσκεται η στήριξη των κατ’ επάγγελμα αγροτών -που προσδιορίζονται σε 275.000-, το κόστος παραγωγής και η προώθηση εξαγωγών, ενώ ειδικά για τους νέους αγρότες δρομολογείται από το νέο Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης (ΠΑΑ) ένα διπλό «πακέτο» στήριξης.
Οπως γνωστοποίησε χθες από το βήμα του 1ου Αγροτικού Συνεδρίου της «Ναυτεμπορικής» με τίτλο «Η ελληνική γεωργία σε κρίσιμο σταυροδρόμι» ο υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης Βαγγέλης Αποστόλου, «όχι μόνο έχουμε σχέδιο, αλλά και το επεξεργαστήκαμε κατά τρόπο που να υπηρετεί την ανταγωνιστικότητα της ελληνικής γεωργίας και βέβαια με βάση τη θεματική που αποτυπώθηκε στη νέα μας συμφωνία», τονίζοντας ότι η αγωνία του υπουργείου είναι να μεγαλώσει την πίτα του κλάδου, να δημιουργήσει νέο πλούτο και να αυξήσει την απασχόληση.
«Μπορεί η συμφωνία με τους θεσμούς να έχει δυσμενείς επιπτώσεις, όμως υπάρχουν και ιδιαίτερα σημεία στρατηγικής τα οποία έχουμε συμφωνήσει και τα οποία εμείς θα τα αναδείξουμε, ως πλεονεκτήματα σε αυτή την προσπάθεια που κάνουμε για τον αγροτικό χώρο» ανέφερε ο ίδιος, προσθέτοντας ότι «έχουμε συζητήσει πολλά από αυτά τα ζητήματα με τους θεσμούς και έτυχαν ευνοϊκής αποδοχής, όπως πιστεύουμε και το μεγάλο ζήτημα του φορολογικού - ασφαλιστικού που κυριάρχησε στις κινητοποιήσεις και αυτό θα γίνει αποδεκτό, όπως έχει κατατεθεί από τη δική μας πλευρά στη διαπραγμάτευση».
Εμπόδια από την «τροχαία»
Ορμώμενος από τον τίτλο του συνεδρίου, ο βουλευτής υπεύθυνος Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων της Νέας Δημοκρατίας Γιώργος Κασαπίδης ανέφερε ότι «σε αυτό το σταυροδρόμι δυστυχώς έχουμε την τροχαία της ελληνικής κυβέρνησης που βάζει ένα ‘’απαγορεύεται’’ προς τα εμπρός στην ελληνική γεωργία με το φορολογικό και το ασφαλιστικό».
Ο κ. Κασαπίδης εκτίμησε ότι «ένα χρόνο μετά τη νέα διακυβέρνηση, η κατάσταση σίγουρα είναι χειρότερη και στον γεωργικό τομέα», ενώ αναφερόμενος στο νέο ΠΑΑ εστίασε στην καθυστέρηση που καταγράφεται τόσο σε επίπεδο σχεδιασμού του εθνικού φακέλου όσο και σε επίπεδο προκήρυξης των αναπτυξιακών μέτρων.
Αλλαγή μοντέλου
Από την πλευρά του ο γενικός γραμματέας Αγροτικής Πολιτικής και Διαχείρισης Κοινοτικών Πόρων Χαράλαμπος Κασίμης, υπογραμμίζοντας ότι «ο αγροτικός τομέας αποτέλεσε επί μακρόν χώρο λαϊκισμού, αναπαραγωγής στερεοτύπων και υπέρμετρων προσδοκιών», εστίασε στη στόχευση της κυβέρνησης για αλλαγή του μοντέλου ανάπτυξης του κλάδου.
Στη λογική αυτή, το νέο ΠΑΑ, σύμφωνα με τον κ. Κασίμη, διαρθρώνεται πάνω σε δυο συμπληρωματικούς στόχους: ο πρώτος είναι αυτός που συνδέεται με τη μετάβαση σε ένα ισχυρό και βιώσιμο αγροδιατροφικό μοντέλο, το οποίο προοδευτικά θα οδηγήσει τον πρωτογενή τομέα στην απεξάρτηση, την κακώς εννοούμενη εξάρτηση από τις επιδοτήσεις.
Ο δεύτερος αφορά στη συνολικότερη ανάπτυξη των αγροτικών περιοχών της χώρας, ώστε να δημιουργήσουμε τις κατάλληλες συνθήκες για την οικονομική, κοινωνική και περιβαλλοντική αναβάθμιση.
Επιχειρηματική προσέγγιση
Τη δυνατότητα τα εγχώρια προϊόντα να καταστούν ισχυρά benchmarks στις διεθνείς αγορές και να αλλάξουν την εικόνα και τη δυναμική της Ελλάδας στον παγκόσμιο χάρτη, υπό την προϋπόθεση της αναθεώρησης των πεπαλαιωμένων πρακτικών και της δόμησης στρατηγικού σχεδιασμού ανάπτυξης της αγροτικής οικονομίας με σύγχρονη και κυρίως επιχειρηματική προσέγγιση, επισήμανε κατά την ομιλία του ο γενικός διευθυντής της «Ναυτεμπορικής» Γιάννης Περλεπές.
Προς αυτήν την κατεύθυνση ο ίδιος υπογράμμισε ότι κρίνεται επιτακτική η ενδυνάμωση του μικρού κλήρου, γεγονός που μπορεί να επιτευχθεί μόνο μέσω των πρακτικών του συνεργατισμού.
Στην παρέμβασή του ο Κώστας Καραντινινής, καθηγητής στο σουηδικό Πανεπιστήμιο Γεωργικών Επιστημών (SLU) της Ουψάλα, στάθηκε στα ευρήματα έρευνας που είχε γίνει το 2014 για την Task Force -την οποία παρουσίασε αποκλειστικά η «Ν» στο φύλλο της 22/1/2015- τονίζοντας ότι ένα από τα χαρακτηριστικά της γεωργίας είναι η εξάρτηση από τις επιδοτήσεις.
«Πέφτουν περίπου 2,5 δισ. ευρώ τον χρόνο, αποτελώντας περίπου το 1/3 του εισοδήματος των γεωργών, γεγονός όμως που δεν αποτελεί ελληνικό φαινόμενο αλλά είναι χαρακτηριστικό της ευρωπαϊκής γεωργίας και της παγκόσμιας», όπως εξήγησε.
Ωστόσο, ο ίδιος ανέφερε ότι «δυστυχώς τις επιδοτήσεις δεν τις παίρνουν πάντα αυτοί που ασχολούνται με τη γεωργία».
Αναφερόμενος στα κοινοτικά πρόστιμα επισήμανε ότι «δεν είναι μόνο ευθύνη του υπουργείου Γεωργίας και δεν είναι μόνο αποτέλεσμα κακοδιαχείρισης, είναι επίσης αποτέλεσμα άλλων θεσμικών προβλημάτων, όπως για παράδειγμα το Κτηματολόγιο.
Χαρακτηρίζοντας ως πλεονέκτημα το γεγονός ότι η εγχώρια γεωργία είναι μικρή, σημείωσε ότι είναι πολύ ευκολότερο να την προωθήσουμε στοχεύοντας σε κάποια συγκεκριμένη μερίδα των καταναλωτών.
Χάραξη νέας ΚΑΠ
Στην αναγκαιότητα να μην υπάρξουν ξανά καθυστερήσεις ως προς τη χάραξη της νέας ΚΑΠ, μετά το 2020, στάθηκε ο Ευστάθιος Κλωνάρης επίκουρος καθηγητής στο Εργαστήριο Πολιτικής Οικονομίας και Ευρωπαϊκής Ολοκλήρωσης - Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών.
«Για να έχουμε μια νέα ΚΑΠ θα πρέπει η τελική έγκριση να γίνει πριν από το Πάσχα του 2019. Συνεπώς, στο πλαίσιο της ενδιάμεσης αναθεώρησης της υφιστάμενης προγραμματικής περιόδου το 2017 θα πρέπει να είμαστε σε θέση να προτείνουμε μια νέα ΚΑΠ» επισήμανε ο κ. Κλωνάρης, υποστηρίζοντας ότι θα πρέπει «να στοχεύσουμε σε γεωργία ποιότητας και όχι ποσότητας».
Αγροτικές ασφαλίσεις
Στη σημασία θωράκισης του δημόσιου χαρακτήρα των αγροτικών ασφαλίσεων στη χώρα επικεντρώθηκε ο Θεοφάνης Κουρεμπές, πρόεδρος του Οργανισμού Ελληνικών Γεωργικών Ασφαλίσεων, υπογραμμίζοντας ότι προς αυτή την κατεύθυνση δρομολογείται η διεύρυνση των καλύψεων με νέες καλλιέργειες, ενώ αιχμή αποτελεί και η επιχορήγηση μέσω του νέου ΠΑΑ του μέτρου της ενεργητικής προστασίας.
Το μέτρο κρίνεται ιδιαίτερα σημαντικό δεδομένου ότι αφορά στη λήψη προληπτικών δράσεων για την αποτροπή ή μείωση των ζημιών από φυσικούς κινδύνους, που μπορεί να προκαλέσουν άμεσες ζημιές στη φυτική παραγωγή και το φυτικό κεφάλαιο.
Οπως ανέφερε ο κ. Κουρεμπές, «πρέπει να προστατεύσουμε την παραγωγή για να έχουμε παραγωγή».
Εν αναμονή του ΠΑΑ
Στη σπουδαιότητα της άμεσης προκήρυξης και εφαρμογής του νέου ΠΑΑ επικεντρώθηκε ο πρόεδρος της Ενωσης Αγροτικών Συνεταιρισμών Κορινθίας Χρήστος Μπαρλιάς.
Οπως ανέφερε ο κ. Μπαρλιάς, στο επίκεντρο των σχεδιασμών της ΕΑΣ βρίσκεται η δημιουργία εργοστασίου τυποποίησης βερίκοκου, επένδυση ύψους 5 εκατ. ευρώ, η οποία έχει αξιολογηθεί ως κερδοφόρα από τις τράπεζες και εκτιμάται να δημιουργήσει περίπου 70 νέες θέσεις εργασίας.
«Το πλάνο μας μπορεί να τεθεί άμεσα σε υλοποίηση. Τι περιμένουμε; Το νέο ΠΑΑ το οποίο εδώ και δύο χρόνια βρίσκεται μεταξύ Βρυξελλών και Αθήνας» ανέφερε ο κ. Μπαρλιάς, επισημαίνοντας ότι το νέο ΠΑΑ πρέπει να προκηρυχθεί «προχθές».
Αλλαγή φιλοσοφίας
Τονίζοντας ότι «υπάρχει περιορισμένη χρηματοδότηση η οποία δεν πρέπει να λειτουργεί απλά ως ροή κεφαλαίων στον αγροτικό τομέα αλλά θα πρέπει να συμβάλει και στην επίλυση δομικών προβλημάτων», ο διευθυντής Αγροτικού Τομέα της Τράπεζας Πειραιώς Γιάννης Χανιωτάκης σημείωσε ότι τα σημεία κλειδιά για τις στοχευμένες χρηματοδοτήσεις αφορούν στους ξεκάθαρους και διαφανείς όρους σε όλους τους συμμετέχοντες στη διαδικασία, καθώς και στα σαφή, κατανοητά και μετρήσιμα οφέλη για τους αγρότες.
Υπό το πρίσμα αυτό επεσήμανε ότι οι επιθυμητές περιοχές χρηματοδοτήσεων αφορούν: στην αξιοποίηση καλλιεργήσιμης γης, στην αγορά φυτικού κεφαλαίου, στα αρδευτικά έργα, στην παραγωγική καινοτομία, στην παραγωγή ποιοτικών και πιστοποιημένων προϊόντων, στην ενεργειακή αυτονομία, στην ορθολογική εκμηχάνιση εκμεταλλεύσεων, σε επενδύσεις για την αύξηση της προστιθέμενης αξίας των προϊόντων και της διευκόλυνσης της πρόσβασης στις αγορές, στην εγκατάσταση νεοεισερχόμενων αγροτών, καθώς και σε επενδύσεις συνεργατικών σχημάτων.
Διέξοδος στις νέες συνθήκες
Στην έντονη δραστηριοποίηση της ΕΑΣ Αγρινίου τα τελευταία χρόνια αναφέρθηκε ο πρόεδρος της Ενωσης Θωμάς Κουτσουπιάς, επισημαίνοντας ότι μετά τα «χρόνια του καπνού», οι παραγωγοί αναζήτησαν και βρήκαν διέξοδο προσαρμοζόμενοι στις νέες συνθήκες της αγοράς.
Ο επικεφαλής της ΕΑΣ Αγρινίου αναφερόμενος στον νέο νόμο περί Συνεταιρισμών υπογράμμισε ότι «όλες οι υγιείς συνεταιριστικές επιχειρήσεις περιμέναμε έναν νόμο με επιχειρηματική και αναπτυξιακή κατεύθυνση που δημιουργεί τις προϋποθέσεις εξέλιξης και ανταπόκρισης στις σύγχρονες απαιτήσεις της ιδιωτικής αγοράς», όμως, όπως σημείωσε, «οι κρατικές παρεμβάσεις παραμένουν και δημιουργούν περισσότερα προβλήματα από όσα λύνουν».
Να δώσουν άμεση προτεραιότητα στη στήριξη και προώθηση μεγάλων αγροτικών μονάδων προέτρεψε τους ιθύνοντες σε Ελλάδα και Ευρώπη ο γενικός διευθυντής ΣΕΚΕ Α.Ε., πρ. υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων Αλέξανδρος Κοντός.
Στο πλαίσιο αυτό έφερε το παράδειγμα των αμερικανικών συνεταιρισμών, οι οποίοι δημιουργούν οργανώσεις μεγάλης κλίμακας, διασφαλίζοντας την είσοδο σε μεγάλες αγορές μέσα από τη διάθεση υψηλών ποσοτήτων προϊόντων.
Περιφέρεια χωρίς ισχυρό αγροτικό τομέα ίσον Ελλάδα χωρίς περιφέρεια διεμήνυσε χαρακτηριστικά ο κ. Κοντός, υπογραμμίζοντας μεταξύ άλλων την ανάγκη για «σοβαρότητα, αξιοπιστία και πολλή δουλειά» ως βασικά χαρακτηριστικά που θα πρέπει να διέπουν το ελληνικό σύστημα.
Εργαλείο ανάπτυξης η παράδοση
Την πορεία προσαρμογής της Ενωσης Μαστιχοπαραγωγών Χίου στο σύγχρονο περιβάλλον ανέπτυξε κατά την εισήγησή του ο διευθύνων σύμβουλος της MEDITERRA mastihashop A.E. Γιάννης Μανδάλας, εμμένοντας κυρίως στη δυσκολία ανάδειξης των χαρακτηριστικών παράδοσης που θα πρέπει να συνοδεύουν πολλά εγχώρια προϊόντα.
Οπως εξήγησε, «το παραδοσιακό ήταν συνδεδεμένο με το παλαιό, με αποτέλεσμα η παράδοση να είναι τροχοπέδη αντί για εργαλείο marketing».
Μεταξύ των σημείων της στρατηγικής που υιοθέτησε η Ενωση προκειμένου να προσαρμοστεί στη νέα τάξη πραγμάτων, αλλά κυρίως να αναδειχθεί σε πρότυπο μοντέλο συνεργατισμού και οργάνωσης παραγωγών περιλαμβάνονται, όπως ανέφερε ο κ. Μανδάλας, οι ανθρώπινοι πόροι και δη νέοι επιστήμονες, η εντατική εκμετάλλευση της τσίχλας ΕΛΜΑ, η οποία αναδείχθηκε σε σημαντικότατο χρηματοδοτικό εργαλείο, καθώς και η ίδρυση των mastihashop.
Οσον αφορά στη στρατηγική της Ενωσης για την επόμενη δεκαετία, προβλέπει την εκπόνηση νέου σχεδίου αναδιοργάνωσης, στοχευμένη διάκριση αγορών, αξιοποίηση της φαρμακευτικής διάστασης της μαστίχας, σύνδεση της αγροτικής παραγωγής με τις πωλήσεις.
Συμπίεση των τιμών εμπορευμάτων
«Η υπερπροσφορά συμπίπτει με την επιβράδυνση της κινεζικής οικονομίας και το ρωσικό εμπάργκο» την ώρα που «ευρύτερες μακροοικονομικές εξελίξεις (πετρέλαιο, ισοτιμίες) συμπιέζουν τις τιμές των εμπορευμάτων» εξήγησε αναφορικά με την κρίση των αγορών γάλακτος ο διευθυντής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για θέματα Γεωργίας και Ανάπτυξης Υπαίθρου Τάσος Χανιώτης.
Πρόσθεσε δε πως η πρόσφατη αύξηση του ζωικού κεφαλαίου αγοράς γάλακτος της Ε.Ε. ανέτρεψε μια μακροχρόνια τάση.
Αναφερόμενος στην αντίδραση της Ε.Ε., μίλησε για άμεση αντιμετώπιση των ελλείψεων ρευστότητας που αντιμετωπίζουν οι παραγωγοί, σταθεροποίηση των αγορών με τη μεγιστοποίηση της χρήσης υπαρχόντων μηχανισμών και ανάδειξη των προβλημάτων στη λειτουργία της διατροφικής αλυσίδας (AMTF).
Ο κ. Χανιώτης επισήμανε ευρύτερα τον ρόλο των τιμών στις τρέχουσες προκλήσεις της γεωργίας και ειδικότερα διαπίστωσε «αυξημένη αβεβαιότητα στις προοπτικές τιμών και εισοδημάτων».
Στο πλαίσιο αυτό περιέγραψε το τρίπτυχο: * αυξημένη διακύμανση των τιμών, η οποία (αληθινή ή μη) συγκεντρώνει την προσοχή * παράλληλη κίνηση των τιμών, που ίσως επηρεάζει περισσότερο τη γεωργία * μελλοντικό επίπεδο τιμών, που δημιουργεί τα περισσότερα ερωτήματα
Κατάκτηση των ξένων αγορών
Σύμφωνα με τον αντιπρόεδρο της Παπαστράτος, Ιάκωβο Καργαρώτο, «η Ελλάδα μπορεί και παράγει ποιοτικά καπνά, τα οποία απολαμβάνουν αντίστοιχα υψηλές τιμές και αποτελούν την πρώτη ύλη σε χαρμάνια ακριβών τσιγάρων.
Η Παπαστράτος Philip Morris επιμένει στην αγορά ελληνικών ποιοτικών καπνών και στο πλαίσιο αυτό εντάσσεται η μακροπρόθεσμη συνεργασία της καπνοβιομηχανίας με τους Ελληνες παραγωγούς».
Σύμφωνα με τον κ. Καργαρώτο, ο κλάδος των καπνών είναι από τους πιο σημαντικούς όσον αφορά και τη συμβολή του στα έσοδα του κράτους που ετησίως υπολογίζονται στα 3 δισ. ευρώ.
Εκτός από τα καπνά, το στοίχημα της κατάκτησης των ξένων αγορών καλείται να κερδίσει ένα από τα πιο σημαντικά προϊόντα της ελληνικής γης, όπως είναι το ελαιόλαδο.
Ωστόσο, υπάρχει ακόμη πολύς δρόμος να διανυθεί προκειμένου η Ελλάδα ως ελαιοπαραγωγός χώρα να κατακτήσει νέες αποδοτικές αγορές, σύμφωνα με τον κ. Χρήστο Καραδήμο, διευθυντή του Αγροτικού Ελαιουργικού Συνεταιρισμού Στυλίδας.
Τον δρόμο προς τις ΗΠΑ έχει ανοίξει με επιτυχία ο Αγροτικός Γαλακτοκομικός Συνεταιρισμός Καλαβρύτων. Σύμφωνα με τον κ. Μάνο Κασσαλιά, πρόεδρο του συνεταιρισμού, οι ΗΠΑ ζητούν ελληνική φέτα.
Οι Ελληνες αγρότες είναι πρόθυμοι να ακολουθήσουν τη σύγχρονη τάση της τεχνολογίας. Σύμφωνα με τον κ. Θεοχάρη Μωϋσιάδη, υπεύθυνο Επιχειρησιακής Ανάπτυξης, Future Intelligence, όλο και περισσότεροι παραγωγοί αναζητούν τις σύγχρονες τεχνολογικές λύσεις. Αντίστοιχη ήταν και η τοποθέτηση του κ. Κωνσταντίνου Σκριβάνου, διευθύνοντος συμβούλου, ELAION1 S.A.
Οπως επιβεβαίωσαν οι κ.κ. Σπύρος Φουντάς, επίκουρος καθηγητής, Εργαστήριο Γεωργικής Μηχανολογίας, Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών και Μιχάλης Μανούσος, ιδρυτής Appeiron, γενικός διευθυντής, foodstandard ΑΕ, τα τελευταία 13 χρόνια έχει αλλάξει κατά πολύ το μοντέλο παραγωγής στην Ελλάδα.