Προστασία καταναλωτή και ασφάλιση: Υπάρχει έλλειψη αντικειμενικής ενημέρωσης

Του Γιώργου Κουτίνα*

Κατατέθηκε από τον Συνήγορο του Καταναλωτή η πρόταση για την κατάρτιση «Κώδικα Καταναλωτικής Δεοντολογίας». Πρόκειται για ένα κείμενο γενικών αρχών και κανόνων, που στόχο έχει την αποτελεσματικότερη προστασία των δικαιωμάτων των καταναλωτών, τη διαφάνεια και την εύρυθμη λειτουργία της αγοράς μέσα από τη θέσπιση αρχών συναλλακτικής συμπεριφοράς των προμηθευτών προϊόντων και των επαγγελματιών παροχής υπηρεσιών σε δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς και σε καταναλωτές.

Όπως είπε και ο Συνήγορος του Καταναλωτή, η νομοθεσία για την προστασία του καταναλωτή στη χώρα μας θεωρείται αρκετά πλήρης, ειδικά μετά την ενσωμάτωση σχετικών Οδηγιών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ωστόσο, υπάρχουν ερώτημα που τίθενται όπως:

• Πόσο ενημερωμένοι είναι η αγορά και οι ίδιοι οι καταναλωτές για την ισχύουσα νομοθεσία;
• Πόσο ενημερωμένος είναι ο Έλληνας καταναλωτής ώστε να μπορεί να διεκδικεί το δίκιο του όταν πλήττονται τα συμφέροντά του σε περιπτώσεις μη ασφαλών ή ελατωμματικών καταναλωτικών προϊόντων ή μη αξιόπιστης παροχής υπηρεσιών;
• Πόσοι γνωρίζουν τον βασικό Νόμο 2251/94 για την Προστασία  Καταναλωτή, όπως συμπληρώθηκε με το Νόμο 3587/2009, προκειμένου να ενσωματωθούν πλήρως οι σχετικές Οδηγίες της Ε.Ε. στην ελληνική νομοθεσία;

Αλλαγή στην έννοια της Αστικής Ευθύνης

Ο συγκεκριμένος  βασικός νόμος, καθιστά «αντικειμενική» την αστική ευθύνη έναντι των καταναλωτών. Δηλαδή, καθιστά «αυστηρή» την ευθύνη (strict liability) προς τον καταναλωτή, τόσο του κατασκευαστή / παραγωγού, έμπορου / διανομέα καταναλωτικών προϊόντων (άρθρο 6) όσο και του παρέχοντος υπηρεσίες (άρθρο 8).  Υπάρχουν ακόμη αρκετοί δικηγόροι που συνεχίζουν να θεωρούν «υποκειμενική» την ευθύνη του παραγωγού / εμπόρου ή του παρέχοντος υπηρεσίες έναντι του καταναλωτή, σε ότι αφορά την εφαρμογή της θεμελιώδους αρχής του Αστικού  Κώδικα «αυτός που από αμέλεια ζημιώνει κάποιον, υποχρεούται να τον αποζημιώνει».

Το νέο θεσμικό πλαίσιο επιφέρει μία σημαντική αλλαγή: αυτός που ζημιώνεται από τη χρήση ενός προϊόντος που αγοράζει ή μιας υπηρεσίας που του παρέχεται, δεν είναι πλέον υποχρεωμένος να αποδείξει τόσο τη ζημιά που υπέστη όσο και τη σχέση αιτιότητας της ζημιάς με το ελαττωματικό προϊόν ή τη μη αξιόπιστη υπηρεσία. Είναι ο κατασκευαστής / προμηθευτής του προϊόντος ή ο παρέχων υπηρεσία που θεωρείται a priori υπεύθυνος και που πρέπει να αποδείξει πως δεν ευθύνεται για τη ζημιά που προκάλεσε!

Ρυθμιστικός ο ρόλος της Ασφάλισης

Πολύ λίγοι είναι αυτοί που έχουν συνειδητοποιήσει τις αλλαγές που συντελούνται στο πλαίσιο της Ε.Ε., γύρω από τα θέματα Προστασίας Καταναλωτή και της Προστασίας Ανταγωνισμού εντός της ενιαίας ευρωπαϊκής αγοράς.

Ακόμη πιο λίγοι είναι όσοι γνωρίζουν το ρόλο και τη χρησιμότητα της Ασφάλισης Αστικής Ευθύνης στις διάφορες μορφές της, που εξασφαλίζουν τόσο τους παραγωγούς / προμηθευτές προϊόντων ή τους επαγγελματίες παροχής υπηρεσιών όσο και τους ίδιους τους Καταναλωτές.

Η Ασφάλιση Αστικής Ευθύνης θεωρείται απολύτως απαραίτητη όταν πρόκειται για ευαίσθητα προϊόντα όπως φάρμακα, δομικά υλικά κατασκευών, χημικά, φαρμακευτικά, καλλυντικά, βιομηχανικά υλικά και μηχανήματα, παιχνίδια, ηλεκτρονικό και ιατροτεχνολογικό εξοπλισμό.

Το ίδιο απαραίτητη είναι η Ασφάλιση Αστικής Ευθύνης για όσους παρέχουν υπηρεσίες σε θέματα υγείας (γιατροί, διαγνωστικά κέντρα, νοσηλευτικά ιδρύματα), σε τεχνικά θέματα κατασκευών, τεχνολογίας και πληροφορικής (μηχανικοί, σύμβουλοι), σε χρηματοοικονομικά (λογιστές, ελεγκτές) και νομικά ζητήματα (δικηγόροι, συμβολαιογράφοι), όπου ο κίνδυνος για ζημιογόνες συνέπειες εις βάρος του καταναλωτή από αμέλεια, λάθος η παράλειψη, είναι υπαρκτός.

Η διεθνής πρακτική, με γνώμονα την Προστασία Καταναλωτή, έχει θεσπίσει κατάλληλα ασφαλιστικά «εργαλεία» για τη ρύθμιση δυσμενών οικονομικών συνεπειών από προβληματικά προϊόντα ή μη αξιόπιστες υπηρεσίες. Σχετικά, σημειώνονται τα παρακάτω:

• Ασφάλιση Αστικής Ευθύνης Προϊόντος (αφορά παραγωγούς / εμπόρους καταναλωτικών αγαθών)
• Ασφάλιση Εγγύησης και Απόσυρσης ελαττωματικών/μολυσμένων προϊόντων.
• Ασφάλιση Επαγγελματικής Αστικής Ευθύνης (αφορά γιατρούς, δικηγόρους, μηχανικούς, λογιστές και τους διαφόρους συμβούλους ή εταιρείες παροχής υπηρεσιών).

Πρόκειται για «εργαλεία» που είναι απολύτως αναγκαία σε επιχειρήσεις και επαγγελματίες που θέλουν όχι μόνο να επιβιώσουν, αλλά και να προοδεύσουν στο σύγχρονο περιβάλλον απαιτήσεων και ανταγωνισμού.

Η καταναλωτική συνείδηση των Ελλήνων ωριμάζει και οι καταναλωτές γνωρίζουν όλο και περισσότερο πως μπορούν να εγείρουν αξιώσεις αποζημίωσης όταν ζημιώνονται και θίγονται τα συμφέροντά τους. Η οικονομική κρίση, οι ευρύτερες εξελίξεις στο χώρο της Ε.Ε. και η παγκοσμιοποίηση εντείνουν το φαινόμενο αυτό. Πρέπει όλο και πιο πολύ να συνειδηποιήσουμε τις αλλαγές, να προσαρμοστούμε και ανάλογα να δράσουμε.

(*) Εμπειρογνώμων σε θέματα ασφάλισης επιχειρηματικών κινδύνων, αστικής ευθύνης, & τεχνικών έργων. Είναι Διευθύνων Σύμβουλος της «ΚΟΥΤΙΝΑΣ ΑΕ» - Μεσίτες Ασφαλίσεων, Ανταποκριτές Lloyd's.