Αναμόρφωση των ποινών για φοροδιαφυγή

Από την έντυπη έκδοση 

Του Γιώργου Παλαιτσάκη
[email protected]

Στη ριζική αναμόρφωση των ποινών και των προστίμων για τις παραβάσεις της φοροδιαφυγής θα προχωρήσει η κυβέρνηση, ενώ επαχθή φορολογικά μέτρα φέρνει για το 2016 το προσχέδιο του κρατικού προϋπολογισμού που κατατίθεται σήμερα στη Βουλή.

Ειδικότερα σε ό,τι αφορά στις αλλαγές στην αντιμετώπιση των φορολογικών παραβάσεων, το υπουργείο Οικονομικών δεσμεύτηκε να προχωρήσει στη θέσπιση νέων ποινικών νομικών διατάξεων για τη φοροδιαφυγή και την απάτη, προκειμένου να τροποποιηθεί ο ειδικός ποινικός νόμος 2523/1997, με σκοπό, μεταξύ άλλων, τη διεύρυνση του ορισμού της φορολογικής απάτης και της φοροδιαφυγής σε όλους τους φόρους.

Στο πλαίσιο αυτό, σύμφωνα με πληροφορίες της «Ν», το υπουργείο Οικονομικών σχεδιάζει τις ακόλουθες παρεμβάσεις:

1. Τον επαναπροσδιορισμό του όρου «φοροδιαφυγή», του άρθρου 55 του ν. 4174/2013 περί ΚΦΔ, ώστε στις τιμωρούμενες παραβάσεις να ενταχθούν περισσότερες περιπτώσεις μη απόδοσης φόρων.

2. Την αυστηροποίηση των προστίμων για πλαστά και εικονικά φορολογικά στοιχεία.

3. Τον εξορθολογισμό των προστίμων του άρθρου 59 του ν. 4174/2013 που επιβάλλονται σε περίπτωση μη καταβολής παρακρατούμενων φόρων. Αν για παράδειγμα κάποιος καθυστερήσει για μερικές ημέρες τη μη απόδοση του παρακρατηθέντος Φόρου Μισθωτών Υπηρεσιών, του επιβάλλεται πρόστιμο όσο και ο μη αποδοθείς φόρος. Το σχέδιο του υπουργείου προβλέπει το πρόστιμο να είναι κλιμακούμενο και ανάλογο με τον χρόνο καθυστέρησης απόδοσης του παρακρατηθέντος φόρου (πχ. 10% για έναν μήνα, 20% για δύο κ.λπ.).

4. Τη θέσπιση κατάλληλων ποινών για τις απλές παραβάσεις του Κώδικα Βιβλίων και Στοιχείων. Στο πλαίσιο αυτό, η μη έκδοση ή η ανακριβής έκδοση αποδείξεων λιανικής πώλησης θα αντιμετωπίζεται ως απλή αλλά σοβαρή παράβαση της διαδικασίας για τον ΦΠΑ.

5. Τον εξορθολογισμό των προστίμων που προβλέπονται στο άρθρο 54 του ν. 4174/2013 για τον Κώδικα Φορολογικών Διαδικασιών και τη μείωση του προστίμου διαδικαστικών παραβάσεων (π.χ. για εκπρόθεσμη υποβολή συγκεντρωτικών καταστάσεων).

6. Την επαναφορά της δυνατότητας συμβιβασμού με τις φορολογικές αρχές, όπως αυτή υφίστατο προτού καθιερωθεί η διαδικασία της ενδικοφανούς προσφυγής. Σήμερα, ακόμα και αν κάποιος δέχεται την προσαύξηση του φορολογητέου εισοδήματος (π.χ. λόγω λογιστικών διαφορών), δεν έχει δυνατότητα αφού έχει αποδεχθεί τους επιπλέον φόρους να ζητήσει μείωση των προσαυξήσεων που μπορούν να φθάσουν στο 120%, παρά μόνο να καταβάλει το σύνολο του φόρου και των προσαυξήσεων. Σε διαφορετική περίπτωση πρέπει να προσφύγει στη Διεύθυνση Επίλυσης Διαφορών και μετέπειτα, εφόσον το αίτημά του απορριφθεί, στα διοικητικά δικαστήρια. Με την επαναφορά του συμβιβασμού οι πρόσθετοι φόροι και τα πρόστιμα που επιβάλλονται από τους φορολογικούς ελέγχους θα μπορούν να μειώνονται στο 1/3 ή στα 2/5 ή στο 1/2 και να εξοφλούνται γρήγορα, χωρίς χρονοβόρες διαδικασίες προσφυγών.

Ανείσπρακτα ενοίκια

Ταυτόχρονα, η κυβέρνηση καταργεί την εκχώρηση μισθωμάτων στο Δημόσιο. Το μέτρο αυτό σημαίνει ότι οι ιδιοκτήτες εκμισθούμενων ακινήτων θα πληρώσουν το 2016 φόρο εισοδήματος με συντελεστές 11%-33% ακόμη και για τα ποσά των ενοικίων που δεν έχουν καταφέρει να εισπράξουν φέτος από τους ενοικιαστές τους. Στα επόμενα έτη οι συντελεστές φορολόγησης των ενοικίων προβλέπεται να αυξηθούν στα επίπεδα του 15% και του 35%, οπότε οι ιδιοκτήτες εκμισθούμενων ακινήτων θα πληρώνουν ακόμη πιο δυσβάστακτους φόρους για ανείσπρακτα ενοίκια.

Το μέτρο θα ενσωματωθεί στον νέο κρατικό προϋπολογισμό, το προσχέδιο του οποίου κατατίθεται σήμερα στη Βουλή από τον υπουργό Οικονομικών Ευκλείδη Τσακαλώτο.

Στα φορολογικά μέτρα του νέου προϋπολογισμού περιλαμβάνεται επίσης και η κατάργηση όλων των ευνοϊκών ρυθμίσεων με τις οποίες πάνω από 1.000.000 φορολογούμενοι με πενιχρά εισοδήματα από τόκους καταθέσεων, μισθώματα ή περιστασιακή απασχόληση γλίτωναν κάθε χρόνο από την εξοντωτική φορολόγηση με 26% επί εξωπραγματικών εισοδημάτων προσδιοριζόμενων βάσει των τεκμηρίων διαβίωσης. Από το 2016 οι φορολογούμενοι αυτοί θα καλούνται να καταβάλλουν υπέρογκους φόρους επί των υπέρμετρα υψηλών τεκμαρτών εισοδημάτων που θα τους προσδιορίζει η εφορία με βάση τα τεκμήρια διαβίωσης για τα σπίτια και τα επιβατικά Ι.Χ. αυτοκίνητα που χρησιμοποιούν.

Επίσης, στον νέο προϋπολογισμό θα προβλέπονται

• Η αύξηση της προκαταβολής φόρου εισοδήματος από το 55% στο 75% για όλα τα φυσικά πρόσωπα που ασκούν επιχειρηματική δραστηριότητα.
• Η επέκταση της επιβολής του Ενιαίου Φόρου Ιδιοκτησίας Ακινήτων και στα περιουσιακά στοιχεία των Ελλήνων στο εξωτερικό.

Περικοπές κρατικών δαπανών σε πολλαπλά επίπεδα

Επιπλέον, στον νέο προϋπολογισμό ενσωματώνονται και τα ακόλουθα μέτρα:

• Η μείωση της κρατικής δαπάνης για επιδότηση της αγοράς πετρελαίου θέρμανσης κατά 50% ή κατά 100 εκατ. ευρώ. Αυτό σημαίνει την κατάργηση των επιδομάτων πετρελαίου θέρμανσης για χιλιάδες νοικοκυριά μέσω της μείωσης των εισοδηματικών ορίων και των ορίων αξίας περιουσίας που προβλέπονται ως κριτήρια για τη χορήγηση των συγκεκριμένων παροχών.
• Η αύξηση του ειδικού φόρου κατανάλωσης του αγροτικού πετρελαίου από τα 0,066 στα 0,200 ευρώ το λίτρο για την περίοδο από την 1η Οκτωβρίου 2015 έως την 30ή Σεπτεμβρίου 2016 και η περαιτέρω αύξηση του φόρου αυτού στα 0,330 ευρώ το λίτρο από την 1η Οκτωβρίου 2016.
• Η σταδιακή, έως τον Δεκέμβριο του 2019, κατάργηση του ΕΚΑΣ που θα επηρεάσει άμεσα όσους χαμηλοσυνταξιούχους βρίσκονται στις υψηλότερες εισοδηματικές κλίμακες δικαιούχων του επιδόματος. Ειδικότερα, η αρχή θα γίνει τον Μάρτιο του 2016, με περίπου 60.000 συνταξιούχους, που αποτελούν το (ανώτερο εισοδηματικά) 20% των δικαιούχων, να χάνουν οριστικά το συγκεκριμένο επίδομα.
• Η περικοπή των αμυντικών δαπανών κατά 200 εκατ. ευρώ.
• Η μείωση κατά 200-250 εκατ. ευρώ των κονδυλίων του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων.
• Μειώσεις δαπανών από τις αλλαγές που προωθούνται στο ασφαλιστικό και τις ενοποιήσεις όλων των επικουρικών ταμείων.

Τα προαπαιτούμενα

Εξάλλου, στην πρώτη λίστα των 48 προαπαιτούμενων, που αποκάλυψε το περασμένο Σάββατο η «Ν», περιλαμβάνονται μεταξύ άλλων και οι εξής παρεμβάσεις:

Δύο βασικά εναλλακτικά σενάρια εξετάζει το υπ. Οικονομικών προκειμένου να εκπληρώσει τη μνημονιακή υποχρέωση για την περικοπή κατά 50% στο κονδύλι του επιδόματος θέρμανσης, που συνεπάγεται εξοικονόμηση 100 εκατ. ευρώ.

Το πρώτο σενάριο προβλέπει τη σημαντική μείωση των εισοδηματικών ορίων και των ορίων αξίας ακίνητης περιουσίας τα οποία έχουν τεθεί ως κριτήρια για τη χορήγηση των επιδομάτων πετρελαίου θέρμανσης. Τα όρια αυτά ενδέχεται να μειωθούν ακόμη και πάνω από 50%, προκειμένου ο αριθμός των δικαιούχων να περιοριστεί σημαντικά. Το σενάριο αυτό προβλέπει ταυτόχρονα τη διατήρηση του ειδικού φόρου κατανάλωσης (ΕΦΚ) του πετρελαίου θέρμανσης στα σημερινά επίπεδα, δηλαδή σε 0,23 ευρώ/λίτρο, κάτι που σημαίνει ότι η λιανική τιμή του πετρελαίου με τα σημερινά δεδομένα θα διαμορφωθεί στα επίπεδα 0,80-0,90 ευρώ το λίτρο.

Το δεύτερο σενάριο προβλέπει τη μείωση του ΕΦΚ του πετρελαίου θέρμανσης σε 0,06-0,10 ευρώ το λίτρο, οπότε ότι η λιανική τιμή του καυσίμου θα διαμορφωθεί στα επίπεδα 0,65-0,75 ευρώ το λίτρο. Η μείωση του φόρου θα προκαλέσει σημαντική αύξηση στην κατανάλωση πετρελαίου θέρμανσης, γεγονός το οποίο, σε συνδυασμό με την εξοικονόμηση δαπανών από την πλήρη κατάργηση του επιδόματος, θα έχει τεράστιο δημοσιονομικό όφελος για τον κρατικό προϋπολογισμό. Οι δανειστές, πάντως, εκτιμούν ότι η μεγάλη διαφορά που θα υπάρχει μεταξύ των ΕΦΚ στο πετρέλαιο θέρμανσης και στο πετρέλαιο κίνησης (που διατίθεται με φόρο 0,33 ευρώ ανά λίτρο) θα αναζωπυρώσει τα κρούσματα λαθρεμπορίας καυσίμων.

• Επεξεργασία, σε συνεργασία με την ΤτΕ και τον ιδιωτικό τομέα, κοστολογημένου σχεδίου για την προώθηση και τη διευκόλυνση της χρήσης ηλεκτρονικών πληρωμών και τη μείωση της χρήσης μετρητών.
• Προετοιμασίες για τη βαθμιαία εθνική εφαρμογή του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος και για τη σύσταση ενός μητρώου παροχών και την κατάρτιση στρατηγικής για να εξασφαλίζεται η ένταξη των ευάλωτων ομάδων και να αποφεύγεται η απάτη.
• Νομοθετική έγκριση του προγράμματος αναδιάρθρωσης του ΟΑΣΑ - Συγκοινωνίες Αθηνών το οποίο έχει συμφωνηθεί με τους θεσμούς.
• Υπαγωγή στο ETEA όλων των ταμείων επικουρικών συντάξεων και διασφάλιση ότι όλα τα επικουρικά συνταξιοδοτικά ταμεία θα χρηματοδοτούνται αποκλειστικά από ίδιες εισφορές από την 1η Ιανουαρίου 2016.
• Εκδοση όλων των υπουργικών αποφάσεων για την εφαρμογή των πρόσφατων συνταξιοδοτικών αλλαγών. Οι αποφάσεις θα πρέπει να περιλαμβάνουν πρόβλεψη ότι και οι κατώτατες συντάξεις θα πρέπει και αυτές να αποτελούν αντικείμενο περικοπής για όσους φεύγουν πρόωρα στη σύνταξη.
• Περαιτέρω αλλαγές στην ασφαλιστική νομοθεσία ώστε να ξεκαθαριστεί ότι ακόμη και γι’ αυτούς που θα διατηρήσουν το δικαίωμα συνταξιοδότησης πριν από τα 67 έτη με λιγότερα από 40 χρόνια προϋπηρεσίας, η περίοδος καταβολής εισφορών θα πρέπει να αυξηθεί σταδιακά στα 40 χρόνια μέχρι το 2022.
• Ολοκλήρωση της στρατηγικής για την αντιμετώπιση του φαινομένου των «κόκκινων» δανείων.
• Αυστηροποίηση των κριτηρίων για την προστασία της πρώτης κατοικίας από τον πλειστηριασμό και προσαρμογή του νόμου για την πτώχευση των νοικοκυριών ώστε να ενσωματώσει τις προτάσεις των θεσμών.

Τα σενάρια για το επίδομα θέρμανσης 

Δύο βασικά εναλλακτικά σενάρια εξετάζει το υπ. Οικονομικών προκειμένου να εκπληρώσει τη μνημονιακή υποχρέωση για την περικοπή κατά 50% στο κονδύλι του επιδόματος θέρμανσης, που συνεπάγεται εξοικονόμηση 100 εκατ. ευρώ.

Το πρώτο σενάριο προβλέπει τη σημαντική μείωση των εισοδηματικών ορίων και των ορίων αξίας ακίνητης περιουσίας τα οποία έχουν τεθεί ως κριτήρια για τη χορήγηση των επιδομάτων πετρελαίου θέρμανσης. Τα όρια αυτά ενδέχεται να μειωθούν ακόμη και πάνω από 50%, προκειμένου ο αριθμός των δικαιούχων να περιοριστεί σημαντικά. Το σενάριο αυτό προβλέπει ταυτόχρονα τη διατήρηση του ειδικού φόρου κατανάλωσης (ΕΦΚ) του πετρελαίου θέρμανσης στα σημερινά επίπεδα, δηλαδή σε 0,23 ευρώ/λίτρο, κάτι που σημαίνει ότι η λιανική τιμή του πετρελαίου με τα σημερινά δεδομένα θα διαμορφωθεί στα επίπεδα 0,80-0,90 ευρώ το λίτρο.

Το δεύτερο σενάριο προβλέπει τη μείωση του ΕΦΚ του πετρελαίου θέρμανσης σε 0,06-0,10 ευρώ το λίτρο, οπότε ότι η λιανική τιμή του καυσίμου θα διαμορφωθεί στα επίπεδα 0,65-0,75 ευρώ το λίτρο. Η μείωση του φόρου θα προκαλέσει σημαντική αύξηση στην κατανάλωση πετρελαίου θέρμανσης, γεγονός το οποίο, σε συνδυασμό με την εξοικονόμηση δαπανών από την πλήρη κατάργηση του επιδόματος, θα έχει τεράστιο δημοσιονομικό όφελος για τον κρατικό προϋπολογισμό. Οι δανειστές, πάντως, εκτιμούν ότι η μεγάλη διαφορά που θα υπάρχει μεταξύ των ΕΦΚ στο πετρέλαιο θέρμανσης και στο πετρέλαιο κίνησης (που διατίθεται με φόρο 0,33 ευρώ ανά λίτρο) θα αναζωπυρώσει τα κρούσματα λαθρεμπορίας καυσίμων.